19 november 2024 – 167: Molenbeek

Bennekom kreeg in 1969 voor het eerst een eigen zwemgelegenheid, het zwembad “De Vrije Slag” aan de Langschoterweg. Voor die tijd was je aangewezen op Ede of Wageningen, plaatsen die een eigen zwembad hadden. Maar er was ook een mogelijkheid om in de natuur pootje te baden. Zo is mijn moeder op de Solex, met mij achterop, op warme zomerdagen heel wat keren naar de Renkumse Beek gereden. Daar mocht ik pootjebaden in het vreselijk koude water. Daar kwamen meerdere moeders, en soms ook vaders, met hun kroost zodat de kinderen samen konden ravotten in het koude water. En een bijkomend voordeel was, het kostte ook niets. Pootjebaden gebeurt hier al jaren niet meer, zodat de natuur kans heeft gehad het strandje over te nemen.

Wil je nu bij de beek komen dan moet je je door moeilijk doordringbare bramenstruiken worstelen, iets wat ik moest doen om de onderste foto te nemen.

Het is wel een stukje geschiedvervalsing. Wij Bennekommers noemen het vaak “De Renkumse Beek” aan de Keijenbergseweg, maar dat is niet juist. Deze beek heet hier de “Molenbeek” en ligt aan de Bennekomseweg in Renkum.

Het maakt de ansichtkaart er niet minder mooi door.

Foto boven circa 1950

15 november 2024 – 166: Dorpsstraat 2

Ik hoef eigenlijk niet te vertellen wat we hier zien, het postkantoor herkennen  we allemaal wel. Hier is het nog het nieuwe postkantoor, inmiddels is het “Het Oude Postkantoor” geworden. Het postkantoor is gebouwd in 1910, de foto zal niet lang erna genomen zijn. Veel is er aan de buitenkant niet veranderd aan het pand, maar wie oplet ziet dat de kleuren van de kozijnen en ramen gewisseld zijn. Binnen is er veel aan veranderd, gelukkig maar, het pand heeft het daardoor een bestemming en blijft het onderhouden.

Links was toen nog de tuin van de Prinsenhof, de woning van de bekende familie Prins. Daar is nu geen grasspriet meer van terug te vinden.
En natuurlijk zien we de rails van het trammetje van Wageningen naar Ede. Het heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van ons dorp. Door de tram kwamen er toeristen naar ons dorp die anders Bennekom nooit hadden weten te bereiken.

Foto boven circa 1920

12 november 2024 – 165: Dorpsstraat

We staan hier ongeveer in het midden van ons dorp, en kijken richting Ede.
Een prachtig plaatje hoe ons dorp er een jaar of 75 geleden uitzag.

Dit keer ga ik u er niets over vertellen, ga maar eens op pad, houd de foto erbij en kijk wat er in al die jaren verdwenen is of wat er nog staat.

Foto boven circa 1950

8 november 2024 – 164: Bart van Elstplantsoen

Op wat nu het Bart van Elstplantsoen is, stond tot in de 2^e wereldoorlog de statige villa van de familie Van Daalen. In de oorlog is de villa verwoest en na de oorlog hebben de Royal Winnipeg Rifles, Canadese soldaten, het allemaal opgeruimd en een fraai plantsoen aangelegd.

De Heer Van Daalen was een bekend figuur in Bennekom. Hij was actief binnen de Bennekomse V.V.V.  Zijn naam komen we nog tegen op de eerste steen in het Koepeltje.

Links zien we nog de rails van de tram Ede – Wageningen en rechts is de dorpspomp te zien. Rechts was toen de Groenestraat, die begon hier op de hoek. Het huis rechts is een rijtjeshuis, daar is een stukje van afgehaald, maar staat er verder nog net zo. Het huis erachter bestaat ook niet meer, daar is nu de ijssalon. Rond 1970 werd de Kierkamperweg aangepast en verlegd, toen kreeg de weg hier de naam “Bart van Elstplantsoen”.

Foto boven circa 1925

5 november 2024 – 163: Praatpaal A12

Er zijn zo van die dingen die ongemerkt veranderen, dat gebeurt in en om Bennekom ook.
Weet u het nog? Eind vorige eeuw werden veel rijkswegen voorzien van een praatpaal. Daar kon je bij pech of ongeval mee in contact komen met de alarmcentrale van de ANWB. Elke praatpaal had een unieke code, zodat men bij oproep bij de meldcentrale kon zien waar de oproep vandaan kwam.

In 1999 kwamen ze ook langs het Bennekomse deel van de Rijksweg A12 te staan.
Nog geen 20 jaar later waren ze overbodig geworden, vrijwel elke automobilist had toen een mobieltje, de praatpaal had geen nut meer. In 2017 werden ze allemaal weggehaald. Allemaal, nee één paal bleef moedig standhouden. Langs de A12 tussen de Bovenbuurtweg en de Dr.W. Dreeslaan was men één praatpaal vergeten weg te halen. Toen men ontdekte dat de praatpaal vergeten was  kreeg deze nog een paar weken een zak over de kop, zodat het duidelijk was dat de paal buiten werking was gesteld. In juli 2017 moest de paal er toch aan geloven, hij werd weggehaald.

Zou Bennekom de laatste praatpaal van Nederland gehad hebben? Als dat zo is heb ik deze nog net op de foto kunnen zetten.

Foto boven: 2017.
Foto’s en tekst: Jan van Eck.

1 november 2024 – 162: Heinrich Witteweg 1

Bij deze Bennekomwasenis ging ik helemaal de fout in. Wat is er bijzonder? De foto boven is namelijk niet dezelfde locatie als de foto onder!

Op de bovenste foto, uit ca 2001, staat het huis Rolekate, toen nog Heinrich Witteweg 1 en op de onderste foto staat het huis De Ginkel, nu Heinrich Witteweg 1, en toch is het niet dezelfde locatie.

In 1999 werd het perceel en het huis Rolekate (bovenste foto) gesplitst in twee percelen, die kregen het adres Heinrich Witteweg 1a en 1b. Kort erna werd er naast dit huis een nieuw huis gebouwd met de naam De Ginkel en dat kreeg als adres Heinrich Witteweg 1. Rollekate werd gesloopt en kwamen er twee vrijstaande huizen, Heinrich Witteweg 1a en 1b.

De bovenste foto is dus van Heinrich Witteweg 1a en 1b, de onderste foto van Heinrich Witteweg 1.

Foto boven: circa 2001

Bovenstaande tekst is aangepast omdat na publicatie op Instagram er een aantal goede tips binnen kwamen.

29 oktober 2024 – 161: Edeseweg 51

Dit pand aan de Edeseweg is in 1910 gebouwd in opdracht van de Leidse hortulanus Heinrich Witte. 
De heer Witte ging na zijn pensionering, in 1898, in Bennekom wonen. Hij schreef veel over de mooie natuur in en om Bennekom. Beroemd, en onlangs heruitgegeven, is zijn wandelgids “Bennekom’s omstreken”.

Veel is er in de loop der jaren niet aan het huis gewijzigd, vergelijk de beide foto’s maar. De grootste veranderingen zijn: de luifel aan de voorzijde is er niet meer en het huis heeft iets meer wit gekregen. Onzichtbaar op de foto, maar niet minder belangrijk, in de tijd van Witte heette het huis Villa Linnaea, nu heet het Uyteneng.

Foto boven: circa 1910

25 oktober 2024 – 160: Heinrich Witteweg – Prins Hendrikweg

Op deze foto kijkt u vanaf de richting van de Selterskamp naar de Heinrich Witteweg (links) en de Prins Hendrikweg.
De weg links, de Heinrich Witteweg, had tot 1940 de naam Ginkelseweg. Het was een zeer oude verbindingsweg naar de Ginkel, de plek die we nu de Zuid-Ginkel noemen. Rond de 2^e wereldoorlog is de huidige A12 aangelegd, zo kwam er een onderbreking in deze weg. Het zuidelijke deel kreeg toen de naam Heinrich Witteweg, vernoemd naar de Leidse hortulanus die veel voor Bennekom betekend heeft. Van het gedeelte in Bennekom ten noorden van de A12 is niets meer terug te vinden.

De weg rechtdoor is de Prins Hendrikweg. Deze weg kreeg ook in 1940 zijn huidige naam en is vernoemd naar de echtgenoot van Koningin Wilhelmina. Voor die tijd had deze weg de naam de Telefoonweg. Aan het einde van de 19^e eeuw kwamen er telefoonverbindingen in Nederland. Wellicht kreeg deze weg toen Telefoonweg, vanwege de telefoonverbinding naar Arnhem? Of dat zo is, en hoe de weg voor die tijd heette, heb ik het niet kunnen achterhalen. Alle hulp is welkom.

Foto boven: circa 1925

22 oktober 2024 – 159: Heinrich Wittebank

Heinrich Witte was een hortulanus die eind 19e eeuw vanuit Leiden naar Bennekom kwam.

Als hortulanus was hij zeer geïnteresseerd in de natuur en vond rondom Bennekom veel natuurschoon. Hij schreef er meerdere malen over en heeft onder andere een wandelgidsje over de Bennekomse omgeving geschreven. Op de huidige Heinrich Witteweg, op de hoek met de verlengde Vossenweg, staat de Heinrich Wittebank. Ooit heeft er een zeer fraai exemplaar van de Wittebank gestaan, maar of dat op dezelfde locatie is geweest heb ik niet kunnen achterhalen. De oude bank er is helaas niet meer, wat er mee gebeurd is weet ik niet. De huidige Heinrich Wittebank is door de Bennekomse scouting geplaatst, maar is al weer aan vervanging toe.

Foto boven: circa 1920

18 oktober 2024 – 158: Marijkelaan

Hier kijk je vanaf de Heerdlaan de Marijkelaan in.

De woningen hier dateren van ongeveer 1952 – 1953. Alles staat er nog net zo als 70 jaar geleden. Heel veel groen is er bijgekomen, van de oorspronkelijke bebouwing is op de onderste foto vrijwel niets meer te zien. Fiets het straatje maar eens door en je zult versteld staan wat er aan bebouwing hetzelfde gebleven is, maar aan groen bijgekomen is. De lantaarnpalen zijn in de loop der jaren allemaal aan de linkerkant van de weg gekomen. Parkeren was 70 jaar geleden nog geen probleem.

Het bord rechts hadden de bewoners blijkbaar nog niet gelezen. Het stond er alleen voor de Vlegeldag en is nu allang weer weggehaald.

Foto boven: circa 1955

15 oktober 2024 – 157: Diedenweg

Een kleine honderd jaar geleden had de Diedenweg hier nog een vrijliggend fietspad, keurig afgezet met houten paaltjes. Maar dan wel onverhard, dat was toen nog heel gewoon. Rechts is de tuin van Zuider-Eng. Je ziet nog een paddenstoelpaal bij het toegangshek staan, ongeveer hier begint de huidige Quarles van Uffordlaan. Bij het huidige huis Zuider-Eng, aan de Heelsumseweg, staan nu nog twee van deze paddenstoelpalen

Foto boven: circa 1935

11 oktober 2024 – 156: Alexanderweg

De twee huizen rechts zijn omstreeks 1972 afgebroken en maakten plaats voor een paar nieuwe woningen. Door het vele groen is daar op de huidige foto nu niets meer van te zien.

Wat je wel goed zien kan zijn de twee bomen aan de linkerkant van de weg, deze zijn behoorlijk  gegroeid.

Rechts vooraan is de Vernylaan.

Foto boven: circa 1970

8 oktober 2024 – 155: Middeneng

Wat het dorp Bennekom erg in aanzien veranderde zijn de uitbreidingswijken. Aan allerlei kanten van het oude dorp kwamen nieuwe woonwijken, en het zou maar zo kunnen dat er in de komende jaren nog een paar wijken bij komen. De wijk aan de zuidoost kant van het dorp, grofweg ten zuiden van de Heelsumseweg en ten oosten van de Bovenweg is aangelegd omstreeks 1960. Wat opvalt is dat er ten opzichte van een halve eeuw terug ontzettend veel groen bij is gekomen. Bomen, struiken en heggetjes, het kwam er allemaal bij en kleedde de wijk aan. En, niet onbelangrijk, er is tegenwoordig bijna geen foto meer te maken waar geen auto op staat.

Wat ook een bijzonderheid hier op de Middeneng is, is het pleintje waar je helemaal met de auto omheen kunt rijden. Het is rondom de Middeneng en dat hebben we in Bennekom volgens mij verder nergens.

Foto boven: circa 1970

4 oktober 2024 – 154: Veendersteeg 3

Van dit type kleine boerderijtjes hadden we er vele in Bennekom. De meeste boerderijtjes zijn inmiddels gesloopt, maar een enkeling staat er nog. Als je zo rond rijdt kun je er nog wel wat vinden. Wel een leuk detail, de boerderijtjes lijken erg veel op elkaar maar er waren er geen twee gelijk.

Goed opletten, soms zit de voordeur niet in het midden, soms zijn de ramen links en rechts van de voordeur niet gelijk, soms zit er geen, een of twee raampjes boven, en de schoorsteen staat lang niet altijd op de zelfde plaats. Ook de dakbedekking verschilde, soms helemaal met riet bedekt, soms helemaal met dakpannen, en soms een combinatie van riet en pannen.

Dit boerderijtje, gebouwd omstreeks 1925 stond aan de Veendersteeg en is omstreeks de eeuwwisseling afgebroken. Er kwam een grotere woning voor terug, die is nu geschikt voor dubbele bewoning.

Foto boven: circa 1976

1 oktober 2024 – 153: Kraatsgebouw

In de Kraats stond van 1958 tot 2012 dit gebouwtje. Officieel was het een verenigingsgebouw van de Gereformeerde Kerk, maar in de Kraats werd het al snel het Kraatsgebouwtje genoemd. Het was bruikbaar voor verenigingen en vergaderingen, maar er werden ook bruiloften en partijen gehouden. Zondags waren er kerkdiensten. Toen het kerkbezoek en gebruik door verenigingen terug liep kreeg het gebouw de functie van kleuterschool. In 2012 is het gebouwtje gesloopt en kregen de  kleuters opvang bij de Kraatsschool. Het voorste huis is er in 2014 gekomen, in 2020 werd het huis erachter gebouwd.

Foto boven: circa 2010

27 september 2024 – 152: Langesteeg

Op de bovenste foto ziet u de boerderij “Klein Nergena”. Oorspronkelijk eeuwenoud, het behoorde bij het voormalige kasteel Nergena. Het was toen het bij het kasteel behorende koetshuis met de bijbehorende paardenstallen. Na de sloop van het kasteel werd het een zelfstandige boerderij. De boerderij is in de loop der jaren verschillende malen verbouwd. In de achtergevel van deze boerderij waren nog een aantal zeer oude stenen, zogenaamde kloostermoppen, te vinden.

Zoals op meer locaties in De Kraats voorkwam, door gebrek aan opvolgers en doordat men geen mogelijkheden had om met de schaalvergroting en intensivering in de landbouw mee te doen stopte men hier met het boerenbedrijf.

In juli 2015 sloeg de bliksem in het rieten dak en de boerderij brandde helemaal af. Herstel was niet mogelijk en er kwam een geheel nieuw woonhuis.

Foto boven: circa 2007

24 september 2024 – 151: Heerdlaan 10 

Vanaf ongeveer 1932 was hier aan de Heerdlaan de Bennekomse Stoomwasscherij gevestigd. Het was voor die tijd een bijzondere firma, met uitzondering van de stoker en de wasbaas werd al het werk uitgevoerd door vrouwen. Ook de directie bestond alleen uit vrouwen! Nu niets bijzonders maar toen een bijzonderheid. In 1953 sloot de wasscherij de deuren, het pand werd verkocht en na een interne verbouwing en aanpassing kwam hier in 1955 de  “N.V. Draadvormenfabriek De Draadvorm”. In 1983 werd de productie van draadvormproducten in Bennekom gestaakt. Het pand kwam jaren leeg te staan. In 1988 werd het fraaie pand gesloopt, de grond bleef nog ruim tien jaar braak liggen. Hierna  kwamen er in 1999 drie vrijwel identieke huizen te staan.

Foto boven: M. Bokdam, circa 1988

20 september 2024 – 150: Harnsesteeg

In De Kraats zijn vele boerenbedrijven in de loop der jaren gestopt met boeren. Veel boerderijen zijn nu een woonhuis geworden en de boerderijen die bouwkundig in een slechte staat verkeerden zijn veelal gesloopt. Zo ook hier op de Hansesteeg 2, hier woonde de familie Kroesbergen, die er een boerenbedrijf met koeien, kippen en varkens had. Heel gebruikelijk in dit deel van de Gelderse Vallei. De bovenste foto is van 2020, geboerd werd er al jaren niet meer, vlak voor dat het geheel gesloopt is en plaats maakte voor een twee-onder-een-kap woning. Het weggetje rechts is het laatste weggetje binnendoor waar ook woningen aan stonden. Via dit paadje kon je binnendoor gaan en dan kwam je langs de huizen op de Maanderdijk 9, 9a en 11 op de Maanderdijk uit. Dat kan nu niet meer, deze woningen hebben nu elk een eigen inrit gekregen, het paadje loopt nu dood.

Foto links: 2020
Foto’s en tekst: Jan van Eck

17 september 2024 – 149: Heelsumseweg

Op de Heelsumseweg, voor de R.K. kerk, ontbrak tot voor kort een klein stukje voetpad. Er stond daar een boom die het voetpad ter plaatse een paar meter blokkeerde. Vroeger werd een boom die in de weg stond zonder nadenken omgehaald en verwerkt tot stookhout. Dat kan al jaren niet meer. Dat je een boom niet voor een kleinigheidje kan kappen zal wel de reden zijn geweest dat het stukje voetpad er aan moest geloven. Gewoon een hekje erom en de boom kan blijven staan. De boom was al jaren zo dood als een pier. Dit jaar heeft men eindelijk de boom maar omgehaald en het voetpad doorgetrokken. Nu is het aan de stoeptegels met een afwijkende kleur nog goed te zien, over een paar jaar is dat ook verleden tijd.

Foto links: 2019
Foto’s en tekst: Jan van Eck

13 september 2024 – 148: Bennekomsekade

Als je over de Maanderdijk richting Veenendaal reed en je vergat de T-splitsing op het einde van de weg dan reed je zo bij dit boerderijtje van de familie Breeschoten op het erf.

Het boerderijtje was niet veel meer, het verkeerde in een zeer slechte staat van onderhoud. De boerderij met bijbehorende schuren is rond 2017 gesloopt en heeft zo plaats gemaakt voor twee flinke landhuizen.

Foto boven: 2016
Beide foto’s en tekst:  Jan van Eck

10 september 2024 – 147: Wegwijzers

Er zijn van die dingen in en om Bennekom die maar zo ineens anders zijn. Dagelijks kom je er en dan ineens, heel onopgemerkt verandert er wat. Eerst valt het helemaal niet op, en dan ineens moet je moeite doen om de oude situatie nog op de foto te krijgen.

Zo ook is dit hier van toepassing. In de afgelopen maanden zijn alle wegwijzers in De Kraats vervangen. En niet alleen in De Kraats, maar ook in het Binnenveld en delen van Wageningen zijn in de maanden april en mei van dit jaar alle paddenstoelen vervangen door wegwijzers op een paal.

De oude rode ANWB paddenstoelen, die al niet meer van de ANWB waren, zijn vervangen door wegwijzers op een hoge paal. De wegwijzers geven alleen de juiste richting aan voor de fietsers, dat past wel een beetje in het beleid om het Binnenveld autoluw te maken. De nieuwe wegwijzers zijn veel beter zichtbaar, de oude paddenstoelen waren nog wel eens aan het zicht onttrokken door hoog gras in de bermen ter plaatse. In Bennekom Oost, in de bossen en omstreken staan nog wel paddenstoelen, of deze binnenkort ook vervangen worden is mij onbekend. Ik heb voor de zekerheid daar nog vaneen paar paddenstoelen een foto genomen.

Foto’s (2024) en tekst: Jan van Eck

6 september 2024 – 146: Hogeweg

Vroeger waren er overal weggetjes achteraf en tussendoor. Meestal hadden ze geen officiële naam.

Vele zijn er verdwenen, maar zo hier en daar is er nog wel eens een paadje te vinden, achterom of tussendoor, soms alleen bekend bij de aanwonenden.

Een van de paadjes die verdwenen is, is het weggetje hier rechts, het werd het Broekakkerpad genoemd. Het paadje ging vanaf de hoek Lindelaan (hier links) en de Hogeweg naar het verlengde van de Kerkstraat. Vandaar was er ook nog een slingerpaadje naar de boerderij Boekelo. Alleen bij Boekelo kun je nog zien aan een hekje dat er hier een achteringang naar het boerenerf was.

Het weggetje en drie boerderijtjes die er aan stonden moesten plaatst maken voor de Commandeursweg.

Foto boven circa 1965

3 september 2024 – 145: Grietjeshoeve

Hier aan de Achterstraat stond tot ongeveer 1968 deze prachtige boerderij van Gaard Beekhuizen.

Vooraan op de foto kun je nog net een stukje Achterstraat zien. Veel was er hier nog onbebouwd, tussen de boerderij en de korenschuur links kun je helemaal vrijuit naar de Hogeweg kijken. Aan de rechterkant van de boerderij is er een schuur vast aangebouwd, dat is iets dat we in Bennekom niet veel tegen komen. Rond 1968 is het gesloopt en kwam hier de “Kangoeroewijk”, voor mensen met een kleine buidel maar met een grote sprong. Een van de eerste wegen hier kreeg de naam Grietjeshoeve, genoemd naar deze boerderij. Het is een weg geworden met allemaal hofjes, dat was voor Bennekom een unicum.

Waar de naam Grietjeshoeve vandaan komt, daar is men nog niet helemaal uit. Er zijn twee versies. Jan van Steenbergen, getrouwd met Margaretha van Eck (familie van …), liet deze boerderij bouwen. Margaretha’s roepnaam was Grietje, zo kwam de boerderij aan zijn naam. De andere versie voor de naam, zult u begrijpen, is minder interessant.

Foto boven circa 1967

30 augustus 2024 – 144: Schoolstraat

Tot zo ongeveer 1975 was de Schoolstraat nog een weg zonder onderbreking. Vanaf Mans tot aan de Acacialaan kon je rechtuit rijden.

Rechts was de muziektent, daar stonden we op Koninginnedag onder leiding van de O.B.K. het Wilhelmus te zingen, allemaal keurig met oranje versieringen. De muziektent raakte in  verval en werd afgebroken. Het stratenplan werd aangepast. Op de oude foto kon je nog zo rechtdoor de Strooijweg / Prins Bernhardlaan over steken en zo doorrijden tot de Boerenbond.

In 1976 werd de muziektent gesloopt en het pleintje eromheen gerenoveerd. Het stukje Schoolstraat voor de muziektent is er nu alleen voor de voetgangers. Met de auto of fiets moet je nu een rare slinger maken. Het huis aan de overkant rechts van de weg is niet veel veranderd, dat is nu wit geschilderd, rechts van de weg zat Rond met een kolenhandel, later een garage. Nadien kwam daar Auto-Heida en nu staat er een appartementencomplex.

Foto boven circa 1950

27 augustus 2024 – na de zomerstop – 143: Heerdlaan

Vrijwel onherkenbaar is het allemaal op de oude foto. Hier kijk je ter hoogte van Heelsumseweg 28 naar Ede toe. Het zal in augustus van het begin van de vorige eeuw geweest zijn. De rogge staat op schoven en de oogst wordt door de hele familie binnen gehaald. Uiteraard met paard en wagen, en alles met de hand.

Hier komt rond 1940 de Heerdlaan en zoetjes aan wordt het allemaal volgebouwd met huizen.

Op de bovenste foto zie je bij de blauwe pijl een wit huis, dat staat er nu nog. Het staat op de hoek van de Heerdlaan met de Algemeer. Op de nieuwe foto kun je bij de rode pijl nog net de toren van de ENKA in Ede zien. Als er geen blad aan de bomen zit kun je deze fabriekspijp nog steeds zien vanaf dit punt. Er is wat rotzooi uit deze fabriekspijp gekomen, dat konden we in Bennekom ook nog wel eens ruiken. Nu staat deze pijp er nog als aandenken van wat eens de grootste werkgever van ons land is geweest.

Foto boven circa 1910

12 juli 2024 – de laatste voor de zomerstop – 142: Elterse Hof

Als je vroeger van de Kraats naar het station in Ede moest dan ging je over de Halderbrinkweg.
Die weg ligt er nu nog steeds grotendeels, maar heeft allerlei rare stukjes gekregen. Een ervan is het laatste stuk, tussen de huidige Van Balverenweg en de Edeseweg. Dat stuk sluit, door de aanleg van de Van Balverenweg, niet meer aan op de rest van de Halderbrinkweg.
Dat stukje weg heeft in 1968 de naam de Elterse Hof gekregen.  De bewoners van dit stukje weg konden verhuiskaarten sturen zonder in te hoeven pakken.

De foto’s zijn genomen vanaf ongeveer de huidige Van Balverenweg 13. Toen lag er nog een heel stuk braakliggend terrein en kon je vandaar naar de huizen kijken. Nu moet je de lucht in om hetzelfde te kunnen zien. Het linker huis op de oude foto is op de nieuwe foto het huis met het rode dak. Het huis rechts ervan is een stuk uitgebouwd en het transformatorhuisje is er bijgetrokken, het is nu helemaal wit.

Foto links circa 1950

9 juli 2024 – 141: Vossenweg 21 en 21a

Er is nogal gesloopt in Bennekom, dat het ook anders kan kom je minder vaak tegen.

Een van de uitzonderingen van deze sloopwoede is te zien op de Vossenweg. Het oude huis op de bovenste foto dateert van ca. 1948. Daar is in 1980 een heel huis tegenaan gebouwd. In de tussenliggende tijd is het huis diverse malen verbouwd, ik tel al zo vier verschillende stenen in de voorgevel. Door alle bouw en verbouwingen is het oude huis bijna niet meer terug te herkennen. Wat hetzelfde is gebleven is het grote raam links (achter de struiken) en de twee zolderraampjes erboven. Aan het raampje bij de buren is te zien dat het om hetzelfde pand gaat.

Foto boven: archief fam. Kerseboom, circa 1975.
Foto onder: Michael Kerseboom.
Tekst: Jan van Eck.

5 juli 2024 – 140: Wuustersgoed

De weg het Wuustersgoed is genoemd naar de boerderij die er vlakbij stond en in de oorlog door de Duitse bezetter verwoest is. Op de oude foto zijn bovenaan de restanten nog te zien. Kort na de oorlog is hier vlakbij een nieuwe boerderij gebouwd, waarvan nu alleen het woonhuisgedeelte er nog staat. Het is ook helemaal wit geschilderd.

Op de nieuwe foto is het nauwelijks zichtbaar door de vele bomen die er in de loop der jaren bij gekomen zijn. Toen stond de boerderij met schuren en hooibergen midden in het open veld, ruimte zat. In de loop der jaren zijn er ook aan alle kanten huizen bijgekomen. Toen woonde men ook nog aan de Halderbrinkweg.

Foto boven circa 1950

2 juli 2024 – 139: Krulweg

Aan het einde (noorden) van de Krulweg stond een rijtje zes-onder-een-dak huizen die de Krulhuizen werden genoemd.

De  naam Krulhuizen kwam niet door de weg, maar kwam van de naam van de architect van deze huizen, Arie Krul. Na de bouw van het huizenblok kreeg de straat de naam van de architect .

De huizen werden rond 1905 gebouwd in opdracht van de Diaconie van de Nederlands Hervormde kerk  en waren bedoeld voor het sociaal armere deel van de Bennekomse bevolking. De woningen verkeerden in 1970 in dermate slechte staat dat ze afgebroken werden. Op de foto zijn er al bordjes met “Onbewoonbaar verklaarde woning” op de huizen aangebracht. Armoe of niet, televisie hadden enkele bewoners al wel.

Zijn er nog meer wegen in Bennekom vernoemd naar een architect? Ik zou het niet weten.

Foto boven circa 1970

28 juni 2024 – 138 – Katholieke Kerk

Tot 1957 had de Rooms-Katholieke bevolking van Bennekom geen eigen kerkgebouw. Tot zo ongeveer net na de 2^e W.O. was dat geen groot probleem, maar in het begin van de 50er jaren kwam er veel nieuwbouw met ook nieuwe mensen en daar waren veel Katholieke gelovigen bij.

In 1956 begon de bouw van een nieuwe eigen kerk op de plek van de overtuin van hotel “Neder Veluwe”. Op de foto staat rechts de heer P. Lutz, de bouwpastoor voor het nieuw kerkgebouw met pastorie, te overleggen over de uitvoering. Lang zal de bouw niet meer op zich hebben laten wachten, het steigerhout en speciekuipen liggen er al. In november 1957 was de Parochiekerk Maria Virgo Regina gereed en hoefden de Katholieke Bennekommers niet meer naar Ede of Renkum om te kerken.

Nog een klein detail, links staat de boerderij van de familie Folmer. Zie hiervoor de vorige Bennekomwasenis.

Foto boven circa 1957

25 juni 2024 – 137 – Plus Supermarkt 

Vroeger was op dit veldje de boerderij van Folmer. Een echte boerderij met koeien en hooischuren aan de rand van ons dorp. De boerderij is gesloopt rond 1971 en de familie Folmer verhuisde naar een boerderij in Drenthe. Het terrein bleef een poosje braak liggen totdat Snetselaar hier zijn nieuwe Supermarkt liet bouwen. Toen alles weg was keek je hier zo van het einde van de Kerkhoflaan naar het Stadighuis op de Dorpsstraat. Links ervan zie je een rijtje huisjes, waar Oud-Bennekom zijn museum had, daarvan is het rechter deel gesloopt. Links van deze huisjes had Gaart van Beek zijn zaadhandel, daar zit nu de ijssalon “La Fontana”.

Rechts naast het Stadighuis staat een pand waarvan het rechter gedeelte na een brand afgebroken is en vervangen is door nieuwbouw. Het linker deel bleef intact, daar zit nu een kapsalon in.

Foto boven circa 1975

21 juni 2024 – 136 – Kierkamperweg

In het begin van de 70^er jaren van de vorige eeuw werd een begin gemaakt met een grote uitbreiding van Bennekom. De wijk met de Grietjeshof, van Broeckhuysenstraat en omgeving werd aangelegd.

Voor dat men begon met de bouw van nieuwe huizen is deze retentievijver gemaakt. Hierin kan tijdelijk rioolwater opgevangen worden als er een enorme hoosbui geweest is, en voorkomt zo dat de straten hierachter dan onderwater komen te staan. Ook wordt door deze vijver plaatselijk de grondwaterstand verlaagd.

Het is wat lastig te zien, maar links staat de boerderij Boekelo, in het midden kijk je tegen de achterkant van huizen op de Hogeweg aan. Rechts naast de boom zie je nog net een puntje van de Oude Kerk. Wat er rechts naast de boom gebouwd wordt weet ik zo niet. Ik denk de Wilhelminaschool, die inmiddels ook alweer afgebroken is en vervangen is door het Collage.

Op de boerderij hadden ze al wel stroom, die ging toen nog door de lucht!

Foto boven circa 1971

18 juni 2024 – 135 – Laarweg

Tussen de Laarweg en de Korenlaan zat vroeger De Rie. De Rie verkocht er automaterialen, voornamelijk autobanden, uitlaten en accu’s. Maar ook voor andere autobenodigdheden kon je bij hem terecht. Elke Bennekommer die zelf wel eens wat aan zijn auto sleutelde kwam er wel eens over de vloer vanwege de billijke prijzen en goede service. Wilde je een nieuwe accu, dan werd eerst door De Rie gekeken of de oude defect was, anders kreeg je geen nieuwe!  Op maandag 18 april 1995 werd Bennekom opgeschrikt door een enorme grote brand bij De Rie. Die brand was door de vele autobanden die in de fik stonden in de weide omgeving te zien. De brand werd toegeschreven aan een pyromaan met de bijnaam Kortjakje, die in Ede actief was. Waarom Kortjakje? De branden werden aangestoken op zondag. Deze brand begon op een maandag, of Kortjakje zich verslapen heeft, ik weet het niet.
Nu is er een speelplaatsje, dat je moet weten te vinden. Vanaf de openbare weg nauwelijks zichtbaar.

En hoe ging het met De Rie? Zijn zoon en twee kleinzoons runnen een automaterialenzaak op de Kaardebol, alleen banden worden er bijna niet meer verkocht.

Foto boven circa 1995

14 juni 2024 – 134 – Vossenweg 61

Op de Vossenweg 61, op de hoek met de Albert Schweitzerlaan stond dit huis. 
Het huis is afgebroken omstreeks 1994 om zo plaats te maken voor een heel nieuw woonhuis. De boom op de hoek is dezelfde gebleven, zo te zien is deze in de afgelopen 35 jaar niet veel dikker geworden. Het is een eik, die neemt de tijd om te groeien. Mijn vader zei bij een eik altijd: “Boompje groot, potertje dood”.

Foto boven circa 1989

11 juni 2024 – 133 – Achterstraat

Als je vroeger vanuit de Kraats “naar ’t darp” ging, dan kwam je als laatste langs de boerderij van de gebroeders Det en Peet Achterstraat. Deze boerderij stond toen nog aan de Veenderweg, maar die weg heeft daar later de naam Molenstraat gekregen. De boerderij stond ongeveer tegenover de Soetendaalseweg, op de plek waar nu de Torckstraat begint. Het is rond 1975 allemaal gesloopt om plaats te maken voor een hele wijk met nieuwe huizen. Nog een detail: helemaal links kijk je tegen de achterkant van een schuurtje, dat was de opslag van fietsenmaker Derk Haalboom, zijn zoon begon er later bouten en moeren te verkopen.

Foto boven circa 1963

7 juni 2024 – 132 – Meentweg

Niet alleen in ons dorp verandert van alles, ook in “De Kraats” veranderde van alles. En er staan nog veel meer veranderingen op stapel. Helemaal in het westen van Bennekom stond deze boerderij aan de Meentweg.

Rond 2011 is de boerderij met bijbehorende schuren gesloopt en kwam er dit woonhuis voor in de plaatst. Het straatnaambord en het knooppuntenbord zijn verplaatst naar de ernaast staande lantaarnpaal. Die lantaarnpaal staat er nog net zo.

Foto boven circa 2002

3 juni 2024 – 131 – Groenestraat

Hier kijkt u richting het oosten naar de bocht in de Groenestraat. Rechts staat het dubbele huis “De Knibbelenburg”, dat aan deze kant een dakkapelletje heeft gekregen. Het woonhuis links is vervangen door nieuwbouw.

Voor het huis rechts ligt nog een paadje dat in de volksmond het “Knibbelenburgerpad” genoemd wordt. Het is een soort van olifantenpaadje achter het huis langs. Het is een openbare weg en heet officieel net zo als de weg waar het op uit komt, de “Wildekamp”.

Het kombord is vervangen en staat nu ongeveer 400 meter naar het westen.

Foto boven circa 1985

31 mei 2024 – 130 – Emmalaan

Misschien denkt u wel wat een leuk klein huisje is dit, voor aan de Emmalaan. Maar schijn bedriegt hier een beetje, het zijn twee woonhuizen. Dat is te zien aan de dubbele-elektra aansluiting in de nok van het huis. Het komt uit de tijd dat we stroom kregen van draden door de lucht die op palen ondersteund werden. Het rechterhuis heeft vier isolatoren voor de stroom, daar gebruikte men blijkbaar “krachtstroom”. Het was het woonhuis van de voddenboer Welie, die in Bennekom de bijnaam “Kluntjes” had. Links woonde een gezin met maar liefst 18 kinderen. Ze zullen er vast wel niet met zijn twintigen tegelijk gewoond hebben, bij grote gezinnen was de oudste vaak al de deur uit voor dat de jongste geboren was. Een eigen kamer voor elk kind was er niet bij.

Rond 1957 is dit dubbele huis afgebroken.

Foto boven circa 1955

28 mei 2024 – 129 – Dr. W. Dreeslaan

Weet u nog dat de Dr. W. Dreeslaan de Nieuwe Wageningseweg heette en twee rijstroken had?

In 1988 werd de naam aangepast, de gemeenteraad van Ede vond dat Vadertje Drees wel een weg mocht hebben die zijn naam draagt. Natuurlijk geen achterafstraatje, maar liever een straat met iets meer allure. Een groot geluk was dat er aan deze hele weg (inclusief Ede) maar vier huisadressen waren. Om de bewoners tegemoet te komen in de kosten voor de nodige adreswijzigingen zou dit niet te veel in de papieren lopen. Zo rond 1989 werd het wegdek ingrijpend aangepast. De weg ging van twee naar twee x twee rijstroken met midden-afscheiding en er gingen twee kruispunten dicht.

Hier op de foto kijk je vanaf de Langesteeg de West-Breukelderweg in. Daar is weinig aan veranderd, het is nog steeds een zandweg, maar net ten zuiden hiervan kwam een nieuw kruispunt, gelukkig met verkeerslichten, zodat er veilig overgestoken kan worden. Desondanks gaat het af en toe toch verkeerd.

Foto boven circa 1989

24 mei 2024 – 128 – Bennekomsekade

Aan de Bennekomsekade staat het Meenthuis, gebouwd omstreeks 1900. Het is een van de vele boerderijen die geen echte boerderij meer zijn. Het is nu te klein om er als boer een leefbaar inkomen te verdienen. Het staat zoals de meeste boerderijen met de achterkant naar de weg, de voorkant zit dus aan de achterkant, snapt u het nog? De boerderij is helemaal omgebouwd naar woonhuis, maar het originele karakter is aardig bewaard gebleven.
Voor aan de weg staan ook nog een aantal melkbussen, iets dat een paar jaar na deze foto niet meer voorkwam in De Kraats, de melk wordt voortaan opgeslagen in een gekoelde melktank en wordt met een tankwagen bij de boeren opgehaald.
Het woonhuis werd toen verwarmd met olie, het olievat staat in het hoekje van het voorhuis. Jammer dat het naambord niet meer aan de gevel hangt.

Foto boven circa 1975

21 mei 2024 – 127 – Alexanderweg

De bovenste foto is nu bijna een eeuw geleden gemaakt. Er veranderde zo te zien weinig in dit stuk van de Alexanderweg. Een enkel dakkapelletje kwam er bij, maar wat hier niet veranderde zijn de schoorstenen op de huizen, die staan er allemaal nog. Die schoorstenen dateren alle nog uit de tijd van kolenstook. Men verwarmde de huizen, (meestal alleen de woonkamer) met kolen, kom daar nu eens mee in deze tijd. Het zal niet altijd helder en fris geroken hebben, vooral bij mistig weer wil de rook slecht wegtrekken, het was niet anders. Wat er wel veranderde, de weg is verhard, en de elektriciteit ligt nu ondergronds. Er is wel meer ondergronds gekomen, dat is niet te zien. Toen deze huizen gebouwd werden was er nog geen riolering in Bennekom. Een openbaar waterleidingnet was er volgens mij al, telefonie was maar zeer beperkt beschikbaar. Internet via glasvezel ligt er nu net tien jaar.

Foto boven circa 1930

17 mei 2024 – 126 – Acacialaan

Ook veel fietsenmakers verdwenen in de loop der jaren uit ons dorpje. Aan de Acacialaan had Henk Poot zijn tweewielerwinkel en werkplaats. Zo te zien op de foto, er is volop keuze in nieuwe en gebruikte fietsen. Henk had naast de winkel en showroom ook een heel klein werkplaatsje. Henk, een fiets ter reparatie en een geduldige klant erin en de werkplaats was vol. De bovenste foto is gemaakt kort voordat de hele tweewielerzaak afgebroken werd en er twee nieuwe huizen kwamen.

Foto boven circa 2005

14 mei 2024 – 125 – Pasteurlaan

In Bennekom verdwenen er nogal wat scholen, deze hier, de Prinsenakkerschool, is er een van.

De Prinsenakkerschool stond hier niet heel erg lang. Het schoolgebouw is in 1963  gebouwd en rond 2001 weer afgebroken. De school is begonnen als lagere school en verhuisde rond 1974 naar de Commandeursweg. Dit gebouw werd daarna nog een opleidingsschool voor verpleegkundigen van het Bennekomse Streekziekenhuis. Na de afbraak van het gebouw kwam hier een nieuwe weg, de Florence Nightingalelaan. Een wetenswaardigheidje: de naam Prinsenakkerschool komt van de akker van Prins, de enige burgemeester die Bennekom heeft gehad. De Prinsenakkerschool stond bijna aan het einde van de Weerkruislaan, op de akker van onze voormalige burgemeester.

Het paadje links van de heg gaat naar het wellicht meest verstopte kinderspeelplaatsje van ons dorp.

Foto boven circa 1965

10 mei 2024 – 124 – Edeseweg 103

De oude foto is genomen uit de bovenverdieping van een woonhuis aan de Edeseweg. Het juiste nummer heb ik niet meer kunnen achterhalen omdat de woningen hier aan het einde van de 2^e wereldoorlog door de bezetter zijn platgeschoten, maar het moet in de omgeving van het huidige nummer 103 zijn geweest. Vanuit het slaapkamerraam keek je toen over de korenvelden naar de boerderij “De Gasthuisbouwing” van de familie Van de Kamp. De boerderij is gesloopt in 1965 en op die plek kwam het bejaardencentrum Beringhem. Op de bouwlanden kwamen wegen en woonhuizen.

Nu kijk je over de woonhuizen aan de Van Hoffenlaan, Catharijnestraat, Janstraat en Haldereng naar Beringhem.

Foto boven circa 1940

De Spinakker, de Hoogakker en een stuk van de Commandeursweg dateren van ongeveer 1965. Toen werd daar een nieuwe wijk gebouwd. Op dit stuk grond stond midden tussen weilanden en bouwlanden een boerderijtje van Teus of Dirk, (de juiste naam heb ik niet kunnen achterhalen) van Steenbergen.
De foto is genomen ongeveer op het noordelijkste punt van de Spinakker, in de richting van de Molenstraat. Op de foto zijn op de achtergrond een paar huizen aan de Molenstraat te herkennen. Links is de Gereformeerde school, die nu De Commanderij heet, nog net te zien.

Foto boven circa 1949

3 mei 2024 – 122 – Edeseweg 79

Op de Edeseweg stond een eindje van de weg dit woonhuis met de naam: “De Halve Houtsnip”
Het was het woonhuis van de familie Van Hoffen. De heer Max van Hoffen is de oprichter van onze vereniging, die toen nog gewoon Vereniging Oud-Bennekom genoemd werd.
Het woonhuis is gesloopt in 1968, zo kwam er ruimte vrij om achter het huis een nieuwe weg aan te leggen. Deze nieuwe weg kreeg de toepasselijke naam de Van Hoffenlaan.

Foto boven circa 1949

30 april 2024 – 121 – Hoogakker

Op de Hoogakker was het garagebedrijf van Reede en Zieleman. Het is één van de vele garagebedrijven die we in Bennekom hadden en die inmiddels verdwenen zijn. Denk hierbij aan Heida, Langhorst, Kaptein, Cornelis en Hofstede, Van Silfhout, Griffioen en onlangs hield Van de Weerd er ook nog mee op. Misschien zijn er nog wel meer garagebedrijven geweest, ik kan me er zo een twee drie geen meer bedenken.  Garage Reede en Zieleman is begonnen als Reede en Griffioen. Toen zaten ze nog op de Molenstraat. Later kwam de garage aan de Hoogakker en ging Reede samenwerken met Zieleman. Erg veel heb ik niet kunnen vinden over dit garagebedrijf.

Het garagebedrijf stopte ermee en werd afgebroken in ongeveer 2010. Nu staan er op dit stukje vijf woonhuizen.

Foto boven circa 1975

Zie ook de vorige Bennekomwasenis.

Aan de Bovenweg, nu bij nummer 11, stond een kinderhuis van de Stichting Philadelphia met de naam “Dennenoord”. Het kinderhuis zat in een oud pand dat niet meer aan de toenmalige eisen voldeed. Het is afgebroken en in 1972 kwam dit nieuwe kinderhuis er voor in de plaats. Rond 1995 is dit pand ook alweer afgebroken en kwamen er een paar jaar later twee appartementengebouwen op de vrijgekomen.

Foto boven circa 1972

Aan de Bovenweg stond dit pand met de naam “Dennenoord”, het was een Kinderhuis van de stichting Philadelphia. Het pand voldeed niet meer en is daarom afgebroken. In 1972 kwam er een geheel nieuw gebouw, dat geopend werd door prinses Margriet.

Dat nieuwe pand is ook alweer afgebroken, er kwamen twee vrijwel identieke appartementengebouwen voor in de plaats.

Foto boven circa 1963

Net achter Hotel Neder Veluwe, aan de Bovenweg stond dit fraaie pand met de naam Calluna. Het is als woonhuis gebouwd rond 1900 en heeft als zodanig dienst gedaan tot ongeveer 1949. Toen kwam er de Stichting voor Bodemkartering in. De Stiboka verhuisde in 1968 naar het Staringcentrum in Wageningen. Het pand werd daarna afgebroken om zo plaats te maken voor de nieuwe weg en wijk de Middeneng.

Foto boven circa 1968

Soms moeten we de hand in eigen boezem steken. Wordt er soms beweerd dat Hoekelum in Ede ligt, andersom kan ook. Op deze ansichtkaart met het fraaie pand “Huize Leemkuil” wordt maar zo de plaats Bennekom aangegeven. Zover ik heb kunnen nagaan is het altijd Wageningen geweest. Wellicht dat de uitbater meer klanten uit Bennekom verwachtte en daarom Bennekom op de ansichtkaart liet drukken? We zullen er wel nooit meer achter komen.

Het pand is rond 1909 gebouwd als woonhuis, kort daarna is het een hotel, café en restaurant geworden. Sinds 1991 is het een asielzoekerscentrum.

Foto boven circa 1923

Villa Middeneng stond niet aan de Middeneng, maar aan de Heelsumseweg. Ongeveer op de plaats waar nu de huizen op de Heelsumseweg 49 en 51 en Hullenbergweg 10 en 12 staan. Het huis was geen woonhuis maar een instituut voor blinde kinderen, met de naam de Prins Alexanderstichting. Hier kregen van 1880 tot 1911 blinde en slechtziende kinderen onderwijs aangeboden. Door het grote aantal aangemelde kinderen werd de villa te klein en verhuisde de stichting naar Zeist.

In de nadagen van de oorlog liep het pand grote schade op, en is daarna afgebroken. Nu staan er woonhuizen.

Als u goed kijkt dan ziet u dat de bovenste prent geen foto maar een tekening is!

Foto boven circa 1895

We hebben in Bennekom een aantal landhuizen met een windrichting in de naam, één ervan is het huis Zuider-eng, dat aan de Heelsumseweg 50 staat. Het staat, ondanks de naam, niet echt in het zuiden van Bennekom. In het pand, dat omstreeks 1890 is gebouwd, hebben enkele bekende Bennekomse families gewoond, te denken valt aan de familie Insinger, en de familie Quarles van Ufford. De heer Quarles van Ufford was onder meer commissaris der koningin, er is in Bennekom een weg naar hem vernoemd.

Na 1966 was het geen woonhuis meer, er kwamen kantoren in van de Vereniging voor Christelijke Verzorging van Geestes- en Zenuwzieken. Daarna kwamen er verschillende bedrijven met kantoren, die in 1991 en in 2001 er kantoorpanden aan en naast bouwden, niet altijd even fraai.

Men wilde het pand een paar jaar geleden nog afbreken, maar dat is gelukkig op tijd tegengehouden, onder andere door inzet van onze vereniging. Het is nu maar afwachten hoe het er straks uit komt te zien.

Foto boven circa 1910

We hebben in Bennekom een aantal landhuizen met een windrichting in de naam, een ervan is het huis Wester-eng, dat aan de Edeseweg stond. Het stond, vreemd genoeg, helemaal niet in het westen van Bennekom, en met een eng had het ook al helemaal niets van doen. Het huis is gebouwd in 1888. Hier heeft de familie van der Deure gewoond. Mr. A. van der Deure was medeoprichter en is de eerste voorzitter van de NCRV. Later was het een kantoor van Verkerke. Verkerke verkocht posters die de hele wereld over gingen. Onderop de posters stond “Verkerke reproducties – Bennekom”. Zo is Bennekom waarschijnlijk de meest verspreide plaatsnaam van de hele wereld.

In 1992 brak er in het leegstaande pand brand uit, vervolgens stond het jaren leeg en werd het in 1996 afgebroken. In 1997 werd hier een appartementencomplex gebouwd dat vreemd genoeg de naam Westereng kreeg, dus zonder streepje.

Noot: We hebben vroeger ook een huis Wester-eng gehad op de Bovenweg, bij de Zonnebloem, maar ook dat huis stond niet in het westen van Bennekom, maar in het zuiden.

Foto boven circa 1991

We hebben in Bennekom een aantal landhuizen met een windrichting in de naam, één ervan is het huis Noordereng. Het staat, toepasselijk, helemaal in het noorden van Bennekom, op het landgoed van Hoekelum.

Het huis is gebouwd in 1849. Rond 1904 is het landhuis ingrijpend verbouwd. Er kwam een extra verdieping op en ook rondom werd er van alles aangepast. Door deze verbouwingen kwam de ‘Eerste Steen’, die doorgaans buiten naast de voordeur in de muur verwerkt is, binnen in de serre te zitten.

De oudere Bennekommers kunnen zich wellicht herinneren dat Iddink in het gebouw zat. Iddink is een leverancier van schoolboeken, die tegenwoordig vanuit het industriegebied van Ede ons land van schoolboeken voorziet.

Foto boven circa 1877

Deze foto is genomen op de Veenderweg, richting Dorpsstraat. Van wie deze grote schuur was is mij niet bekend. Net achter de schuur ziet u de zadelmakerij van Hendriks. Daar binnen hing een typische leer-geur. Hendriks maakte van alles van leer, paardenzadels, tuigage voor paarden en riemen om koeien mee vast te zetten. Ook voor reparaties aan je schooltas kon je bij Hendriks terecht.

De grote schuur en de zadelmakerij zijn omstreeks 1960 gesloopt. Nu staan er huizen. Op het hoekje is nog net een stukje van het Hoekhuis van Mekking op de hoek van de Brinkstraat te zien.

Foto boven circa 1960

De Oude Kerk of de Sint Alexanderkerk is al verschillende malen verbouwd, dat kunt u lezen op het bord dat naast de toegangsdeur geplaatst is. De laatste voor ons zichtbare verandering vond plaats in 1957. Ziet u de verschillen? De wijzerplaten van het uurwerk van de toren zijn verplaatst van het midden naar de zijkant. Ook kreeg de toren toen vier wijzerplaten. Tot 1957 waren er maar drie wijzerplaten, aan de oostzijde van de toren ontbrak een wijzerplaat. Aan die kant van de kerk was toen alleen nog maar het kerkhof, daar had men geen klok nodig vond men toen.

Foto links circa 1950

Een verandering die maar kort geleden uitgevoerd is. Hier op het Harnsedijkje stond tot 2019 dit kleine boerderijtje. Hier woonde de huisslachter Van Roekel. Hij slachtte nog niet zo erg lang geleden bij de boeren in de omgeving thuis. Meestal was dat een varken. Een geslacht varken werd met de kop naar beneden op een leer vastgemaakt. Zo moest het varken een nacht blijven hangen, de volgende dag werd het varken uitgebeend. Daar komt de benaming: “Het varken op de leer” vandaan.

Het boerderijtje staat er niet meer en huisslachten komt ook niet meer voor….

Foto boven circa 2018

Aan de Boerhavelaan stonden twee gashouders. Deze gashouders waren nodig om een voorraad gas te hebben en om het gas op een juiste druk te houden. De gashouders met het erbij staande reduceergebouwtje waren eigendom van de VNB, de Veluwse Nuts Bedrijven.
Het witte huisje staat er nog steeds zo, de rest is afgebroken. Net voor het witte huis is nu de Florence Nightingalelaan.

De foto is genomen kort voor de afbraak van de gashouders in 1996.

Foto boven circa 1996

Zie ook de vorige Bennekomwasenis.

Op de Edeseweg was de NSU garage van Langhorst. Langhorst had er ook een BP benzinepomp bij. Zo ongeveer 1974 stopte Langhorst er mee en werd het witte huis afgebroken. In de garage erachter kwam de DISTO supermarkt. De Disto ging over in de EXPO supermarkt. De winkel stortte deels in, gelukkig op tijden dat er niemand in de winkel was.
In 1977 begon Heida hier auto’s te verkopen en te repareren. In 2015 is de hele garage met toonzalen, werkplaatsen en woonhuis gesloopt en kwam er hier het Park Villa d’Este.

Foto boven circa 1965

Op de Schoolstraat hoek Strooijweg was het garagebedrijf Heida. De garage was voornamelijk gespecialiseerd in Honda en Alfa Romeo auto’s. Eigenlijk was het bedrijf op twee adressen gevestigd, op de Edeseweg was de hoofdingang, aan de Schoolstraat waren de werkplaatsen.

Boven de werkplaatsen was het woonhuis van de familie Heida. In 2015 is het gesloopt en kwam er het Park Villa d’Este met in totaal 17 appartementen. Links is het pand van Van Schalkwijk, erachter staat de dikste boom van Bennekom. Deze beuk heeft maar liefst een omtrek van 5,40 meter!

Er staat nog wel hetzelfde straatnaambordje.

Foto boven circa 2003

Links zat hier het transportbedrijf van G. van Silfhout Wzn., althans dat stond op alle vrachtwagens van het bedrijf. Er was ook een garagebedrijf met (als ik het goed heb) Renault auto’s. Van Silfhout verkocht, zoals als u zien kunt aan het uithangbord, ook benzine van het merk “ELF”. Kent u het brandstofmerk nog?

De bovenste foto is van 1975, omstreeks dat jaar begon Hartman vanuit dit pand fietsen te verkopen. Afgezien van de uitgebouwde pui is het pand van buiten nog helemaal hetzelfde gebleven.
Rechts naast Hartman was de smederij van Izaak Hiensch, daar zit nu Hoefakker met zijn verfwinkel.

Foto boven circa 1975<[/et_pb_text][/et_pb_column][/et_pb_row]

Hier zien een prentje van de Bovenweg. Vooraan rechts zie je nog net een stukje van de Bosweg.

Rechts zat hier heel vroeger een kruidenierswinkeltje van juffrouw Kievit. Later kwam hier het garagebedrijf van Ottink, met de pakkende naam “Ottinks Quick Service”. De garage met bijbehorende benzinepompen werden afgebroken in 2002, het witte huis rechts werd toen op deze plek gebouwd. Daarachter kun je nog net het balkon zien van het Huize Welgelegen, dat is nog net zo. Ook aan de linkerkant van de weg verdween van alles voor nieuwbouw. Het huis met het puntdak staat er nog, dat was vroeger het café van de Recter. In het midden staat de oude kerk alle veranderingen in ons dorp gade te slaan.

Foto boven circa 1948

Dit gebouw kennen de meeste Bennekommers als “De Ederhorst”.

Dit fraaie gebouw dat omstreeks 1922 gebouwd is als Herstellings Oord voor Rustbehoevende Ambtenaren, afgekort HORA. Vandaar ook de namen Horalaan en Horapark. In 1965 ging het over naar De Ederhost, een jeugdpsychiatrische observatiekliniek. Tegenwoordig is het een academisch centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie met de naam ”Karakter”.  Bekijk de foto’s aandachtig, en zie wat er allemaal aangepast is aan het gebouw in de loop der jaren. Het fraaie torentje op het dak en de balkons zijn  verdwenen. De ruitjes kregen minder roeden, de ingang is aangepast en er is een overdekt terras bijgekomen. Maar in essentie is het gebouw aan de voorkant niet veel veranderd. Als je goed kijkt dan kun je op de oude foto nog een paar draden zien. Dat zijn antennedraden. Er kon naar de radio geluisterd worden!

Alhoewel veel wijst op Ede, “Karakter” heeft een Edese postcode en een bezoekadres in Ede, maar het behoort kadastraal helemaal bij Bennekom, zelfs de Horalaan is hier Bennekoms.

Foto boven circa 1950

Van de spoorverbinding Utrecht – Arnhem ligt bijna 3 kilometer in Bennekom.
Het Nederlandse spoor is in vakken verdeeld, zogenaamde “blokposten”. Op regelmatige afstanden was een blokpost waar de nodige seinen voor de treinen bediend konden worden. Bij een blokpost was meestal een dienstwoning, voor de bediener van de seinen. In Bennekom hadden we maar één Blokpost en wel met nummer 20. Door de automatisering was de handbediening van de seinen niet meer nodig. De Blokpost 20 was grotendeels gelijk aan Blokpost 19A, die net ten oosten van het station Ede-Wageningen staat. In 1994 is het fraaie huis afgebroken, het waarom is me niet duidelijk.

Op deze plek is nu een trainingsveldje voor een hondensportvereniging.
Ter oriëntatie: de weg voor is de Mosweg, die hier uitkomt op de Dr. Hartogsweg.

Foto boven circa 1994

Op de, toen nog, Brinkstraat hoek Brinkerweg stond deze boerderij, waar de familie van Van de Kamp woonde. In 1965 moest de boerderij gesloopt worden om zo plaats te maken voor een bejaardencentrum met de toepasselijke naam Beringhem. Het stratenpatroon veranderde ook, nu is het de Commandeursweg. Een bejaardencentrum, zoals dat toen nog genoemd werd, hadden we niet in Bennekom. Rond 2011 moesten alle bewoners, die vaak al op leeftijd waren, verhuizen. De meesten verhuisden naar het Baron van Wassenaerpark. Sindsdien doet het gebouw dienst als huisvesting voor voornamelijk studenten van de Wageningse WUR.

Foto boven circa 1965

Hier zien we de aanleg van Rijksweg A12 in Bennekom. Deze rijksweg werd in etappes aangelegd. Bij Bennekom was het een onderdeel van het wegvak tussen Veenendaal en Planken Wambuis, dat was slechts een onderdeel van het totaal van Den Haag (Voorburg) tot aan de Duitse grens. Het gedeelte in Bennekom werd geopend in 1956, voor het gebruik tot aan de Duitse grens moest nog tot 1965 gewerkt worden. Bij Bennekom lag een flinke heuvel, de Dikkenberg, die op bijna het hoogste punt genomen moest worden. Om de helling van het wegdek niet te groot te laten worden werd er een flink deel van de berg afgegraven. Duidelijk is te zien dat hier al flinke machines voor gebruikt werden. Met het treintje werd het zand afgevoerd naar lager gelegen gedeelten van de weg.

Foto boven circa 1942

De oudere Bennekommers zullen zich de winter van 1963 nog wel kunnen herinneren. Heel erg en langdurig koud, er was dat jaar zelfs een Elfstedentocht. Maar vooraf aan de kou was een natte periode, net zoals het afgelopen najaar. Er stonden bij ons achter de boerderij in De Kraats waterplassen in de wei. Toen de vorst inviel konden wij daar heerlijk sleeën. Dat duurde maar kort, er kwam naast veel kou ook een enorme hoeveelheid sneeuw, die lang bleef liggen.

In 2024 bijna hetzelfde. Een natte periode in het najaar gevolgd door even vorst in januari. Zo kon ik na ruim 60 jaar op vrijwel dezelfde plek een foto maken, alleen de kinderen ontbraken dit keer. Ziet u nog bekenden? Op de bovenste foto zit ik rechts vooraan op mijn knieën. De foto is genomen naast Dijkgraaf 35, op de achtergrond is de boerderij Raven aan de Krommesteeg nog vaag te zien.

Foto boven: Familiearchief van Eck, 1963

Bennekomwasenis: Dorpstraat.

Zie ook de vorige Bennekomwasenis, het is hier dezelfde locatie.

Op de hoek van de Kerkstraat en de Dorpsstraat had de familie van Silfhout een koffiebranderij. Officieel was het Joh. van Silfhout, Handel in tabak, koloniale waren etc. Het ging dus om meer dan alleen koffie. In 1967 werd de benedenverdieping ingrijpend verbouwd en kwam hier Snetselaar Supermarkt.

Op het pand ernaast stond tot een paar jaar geleden nog met fraaie letters: “De Branderij”. Dat pand behoorde ook bij de familie van Silfhout, daar kwam een paar jaar na de komst van de supermarkt fotograaf Van Lelieveld in.

Foto boven circa 1958

Op de hoek van de Kerkstraat en de Dorpsstraat had de familie Snetselaar de eerste supermarkt van Bennekom. Snetselaar had een winkel aan de Schoolstraat en begon hier in 1967 in de Dorpsstraat met zijn kruidenierswaren op een hele nieuwe manier aan het winkelend publiek te verkopen. Rond 1980 verhuisde de supermarkt naar de overkant en kwam er hier onder andere een tijdelijke winkel van Hartman-Tweewielers, die je hier op de bovenste foto kunt zien. Daarna heeft er jaren de tapijtwinkel van Baars in gezeten. In 2007 is het allemaal gesloopt en kwam er De Silverborgh, met middenstand op de begane grond en appartementen er boven.

Foto boven circa 2006

Aan de Schoolstraat stond het boerderijtje van Jan de Knijf, een bekende Bennekommer.

Jan had hier een transportbedrijf, alles wat hij transporteerde ging met paard en wagen. Jan was erg populair onder de Bennekomse jeugd. Menige puber heeft hier leren roken. Jan overleed in 1970, kort erna werd de boerderij gesloopt en kwamen er hier huizen.

Foto boven circa 1965

Tussen de Groenestraat en de Kierkamperweg was een klein industriegebiedje. Er was vanaf ongeveer 1968 onder anderen de bakkerij van de Vebaco (later Wiltink), dat hier duidelijk in beeld is. Rechts ervan was de groothandel in bakkerijgrondstoffen Van Herpen gevestigd. Het is allemaal gesloopt rond 1995.

Nu is hier de Hofrustlaan, met onder meer het gebouw voor seniorenhuisvesting, “De Aleidahof”.
Op de oude foto kun je rechtsboven nog net de bovenkant van De Luwte aan de Langhoven zien. De Luwte is eind 2018 tegen de vlakte gegaan, daar staat nu het Mooi Leven Huis. Ervoor staat nu het pand van Van de Zandschulp assurantiën.

Foto boven circa 1980

Een van de prominente huizen van Bennekom is huize Erica. Menig Bennekommer denkt dat het aan de Heelsumseweg staat, maar officieel staat het in het Ericapark, dat een afzonderlijke weg is. Het pand is gebouwd in opdracht van de Heer Dros en dateert van 1873. Het pand staat er nu nog steeds statig bij, maar wat helaas verdwenen is, is de oranjerie die aan de rechter zijkant van het huis stond. Het pand wordt nu onder meer gebruikt door de kunstgalerie “De Kijkdoos”. Deze galerie heeft er regelmatig wisselende tentoonstellingen die gratis toegankelijk zijn.

Foto boven circa 1900

Sommige veranderingen in en rond ons dorp zijn nog niet zo oud en liggen nog vers in ons geheugen. Zo zijn er in ons dorp momenteel verkeerstechnische veranderingen welke verband houden met de doorfietsroute en de Parklaanroute. Een van de dingen die onlangs in het wegenpatroon is aangepast is de rotonde bij de Kierkamperweg  en de Achterstraat.

De bovenste foto is nog geen anderhalf jaar oud, maar het lijkt alweer heel gewoon.

Tekst en foto’s : Jan van Eck

Sommige veranderingen in en rond ons dorp zijn helemaal niet zo oud.
Zo staat aan de Langschoterweg de boerderij met de naam ’t Geurtje. In Bennekom werd het ook wel de geitenkaasboerderij genoemd, omdat de eigenaar veel geiten had en, je kunt het wel raden, er geitenkaas maakte. De boerderij is twee jaar terug helemaal gestript, links en rechts verbouwd,  aangepast en vooral duurzamer gemaakt. Helaas is de naam niet meer op de gevel gekomen.

Foto: boven Jan van Eck, 2020

Omstreeks 1951 is dit houten noodgebouwtje op de Heidelaan 17 gebouwd. Het diende oorspronkelijk als verenigingsgebouw en was van de Nederlands Hervormde kerk. Het heeft zo ook jaren dienst gedaan, zondags voor kerkdiensten en zondagsschool, door de week werd het voor allerlei zaken gebruikt. Het heeft ook nog dienst gedaan als bijgebouw van de kleuterschool aan de Hogeweg. In 1970 kwam hier een jeugdsociëteit in. De jeugdsoos moest in 1982 het pand verlaten en het gebouw werd kort hierna afgebroken. Het terrein bleef nog twee jaar braak liggen, toen kwam er het huidige huis te staan.

Foto boven: Jan van Eck, circa 1977

Zie ook de vorige Bennekomwasenis.

Het is ongeveer 1956, de rijksweg A12 is dan net geopend voor gebruik. Hier en daar zie je al een auto rijden. Het viaduct op de voorgrond is in de Kekkesteeg, later de Nieuwe Wageningseweg, nog later de Dr. W. Dreeslaan, en is hier nog niet helemaal gereed. Daarachter is met een fraaie slinger het viaduct in de Bovenbuurtweg. Door een beetje te zoeken kun je nog iets verder weg het viaduct over de Edeseweg zien.

Toen was alles op de foto Bennekom. Nu is alles wat je links van de A12 ziet Ede, vooraan de Cinemec en daarachter de Maandereng. Bij Bennekom behoort de A12 tot en met het viaduct “De Poortwachter”, verder naar het oosten is het tot aan het viaduct over de Edeseweg A12 weer Ede, daarna is het weer Bennekom.

Foto boven: ©Rijkswaterstaat, circa 1956

De Rijksweg A12 wordt door de wat ouderen onder ons nog wel eens het hazenpad genoemd.
Over deze weg konden de Duitse bezetters het hazenpad naar huis nemen als de oorlog afgelopen zou zijn, was de achterliggende gedachte. Dat is echter niet helemaal waar. De aanleg van dit deel van de A12 begon al voor het uitbreken van de 2^e wereldoorlog. In de oorlog is er, zij het op bescheiden schaal, doorgegaan met de aanleg. Pas in 1956 was de weg tot aan Planken Wambuis helemaal klaar en werd deze geopend voor gebruik. Tot aan Arnhem-Noord duurde het zelfs nog een jaartje langer. In Bennekom kwamen maar liefst zes viaducten, waarvan er drie over de A12 gingen en drie er onderdoor. Door kadastrale aanpassingen gaat er thans nog één weg over de A12 en drie er onderdoor. Op deze foto staat de aanleg van het viaduct over de A12 in de Kekkesteeg. De Kekkesteeg werd tijdens de bouw van het viaduct ook verlegd en kreeg de naam Nieuwe Wageningseweg. De weg kreeg eind 80er jaren van de vorige eeuw de naam Dr. W. Dreeslaan. In 2000 begon men met de bouw van het nieuwe viaduct, “De Poortwachter”, dat rond 2003 helemaal in gebruik werd genomen. Het viaduct was bij de opening de breedste tuibrug van Europa, of dit nog steeds zo is heb ik niet kunnen achterhalen.

Foto boven circa 1950

Op de Bovenweg 36 stond tot voor kort het huis “De Noord”, een groot pand dat vroeger een pension geweest is. Het was een van de oudste panden van de Bovenweg. De laatste jaren werd er weinig aan het onderhoud gedaan en raakte het pand in verval. Een bijzonderheidje, het pand bevatte een paar prachtige glas-in-loodramen. De bovenste foto dateert van 2020 en is genomen voordat men in oktober 2021 met de sloop van het pand begon. Er staan nu twee dubbele woonhuizen. Niets herinnert er nog aan vroeger, behalve de schuur die rechts van het pand staat, die is behouden gebleven.

 
Foto boven van Jan van Eck 2020

Dit fraaie pand is te vinden op de Bovenweg en heeft huisnummer 24. Het pand is omstreeks 1895 gebouwd en als u de beide foto’s vergelijkt, ziet u dat in al die jaren nauwelijks iets is veranderd. De markies is er niet meer en de schoorstenen verdwenen van het dak. Verder bleef zo ongeveer alles hetzelfde, inclusief het kleine dakraampje. Zelfs het schuurtje staat er nog net zo, maar om dat te bekijken zult u zelf op stap moeten gaan, er staat inmiddels nogal wat begroeiing voor. De boom links is niet meer de boom van vroeger.

Foto boven circa 1950

Op deze foto ziet u een boerderijtje zoals er zovele waren in De Kraats. Het is een typisch boerenerf zoals dat in de Gelderse Vallei veel voor kwam. Een gemengd bedrijf was hier gebruikelijk, landbouw en veeteelt op één bedrijf. Duidelijk te zien zijn de vele schuren op het erf. Meestal waren er drie of vier kippenschuren, een varkensstal, een wagenloods en een korenschuur of een of meerdere hooibergen. De koeien werden altijd op de deel en de stal aan het woonhuis gehouden. Soms was er ook een aparte stal voor jongvee. Een eigen moestuin en boomgaard ontbraken zelden. Sinds halverwege de jaren 60 van de vorige eeuw stopten veel van deze boeren. Schaalvergroting was het nieuwe elan. Toen men stopte met boeren werden de boerderijtjes afgebroken of werden ze omgebouwd tot woonhuis. Deze hier is mooi opgeknapt, maar veel van de schuren zijn verdwenen.

Foto boven uit het familiearchief van Kampen, circa 1950

Begin 20^e eeuw schonk de Bennekomse heer Pembroek duizend gulden (nu zo’n 15 duizend Euro) aan het arme deel van de bevolking van Bennekom. De mensen die geld kregen waren dankbaar en hebben ter aandenken aan de gulle gift een heuveltje opgeworpen op bijna het hoogste punt van Bennekom en plaatsten er een bankje. De Pembroekbank was geboren. Vanaf de bank op het heuveltje had je een prachtig uitzicht over Bennekom en omgeving. Het bankje was van hout en is al verschillende malen vervangen. Door inzet van onze vereniging heeft Staatsbosbeheer er vorig jaar een nieuw bankje gezet. Het heuveltje is door erosie ook wat lager geworden. En uitzicht? Dat is er nauwelijks, het staat er nu vol met bomen. Wil je de Pembroekbank zelf bezoeken? Dat kan alleen lopend of met de fiets. Neem de Prins Hendrikweg tot aan het einde van de weg, de Fransekampweg. Daar ga je rechtsaf het bos in. Neem daarna het eerste pad links en je komt er vanzelf.

Foto boven circa 1900

Achter de woningen aan de Irenelaan, Nassaulaan, Prins Bernhardlaan en de Julianalaan lag dit braak liggende veldje. Heerlijk voor de buurtkinderen om er te spelen of een gat te graven. Op dit veldje kwam in 1976 de Berchymschool. De school sloot hier in 2015 haar deuren en een jaar later werd de school gesloopt. Hier had weer een mooi speelveldje voor de jeugd kunnen komen, maar de gemeente besliste anders. Veel bewoners aan het veldje konden een paar meter bij hun tuin kopen, en het restant werd een binnentuin, die alleen toegankelijk is voor de aanliggende woningen.

Foto boven circa 1974

Het kromme straatje langs de stalhouderij, dus in het verlengde van de Bakkerstraat, naar de Schoolstraat, heette voeger het Schapenoord. Op dat korte straatje was maar één pand, de winkel van fietsenmaker Van de Craats. Dit pand is ook halverwege de 60 er jaren van de vorige eeuw gesloopt. De oude Schapenoord is iets verlegd en heet hier nu de Kerkhoflaan. Op de oude foto is nog duidelijk het karakteristieke pand van Mans (nu Bloembinderij Lindhout) goed herkenbaar. Rechts achter de bomen stond de villa Casa-Cara, daar staat nu de muziektent.

Foto boven circa 1960

Op de bovenste foto links was de stalhouderij van Huisman, later Buitenhuis. Een stalhouder stalde niet alleen maar dieren, in dit geval paarden, maar ook koetsen en aanverwante zaken. Het was de voorloper van de huidige taxi. Men vervoerde veelal de wat beter gesitueerde vakantiegasten in Bennekom. Maar ook voor grotere en zwaarder transporten, met het paard en wagen, kon je hier terecht. Er kwam later de personenauto, die goed gebruikt kon worden als taxi, en de vrachtwagen. Maar hier gingen ze niet genoeg mee met de tijd. Halverwege de 60er jaren van de vorige eeuw is het allemaal gesloopt en kwam hier VIVO-Donkelaar. Van Donkelaar ging het over naar Super-De Boer, en nu zit er de Lidl in. Niets van hetgeen op de oude foto te zien is, is nu nog te zien.

Foto boven circa 1960

We staan voor aan de Edeseweg, en kijken richting Ede.
Op de oude foto zien we vanaf links achtereenvolgens Gerritsen, Van Moerdijk, de Bakkerstraat en Bakkerij Aalbers. De panden van Gerritsen, die een loodgieters- en elektro-installatiebedrijf had, en Van Moerdijk, die achter het huis een schilders werkplaats had, zijn gesloopt. Daar is nu de Zeeman.

Na de Bakkerstraat hadden we de bakkerij van Aalbers, daar zit nu Bistro Le Steak in, dat is in een voorgaande “Bennekomwasenis” al onder de aandacht gekomen. Wat er in toen het witte pand zat weet ik niet, het is ook gesloopt, daar zit nu restaurant Gangnam in.

Rechts, achter het hek, is nu het Van Slootenplein, daar stond de villa Casa-Cara.

Foto boven circa 1950

Wat niet zo veel veranderde is dit pand aan de Edeseweg, recht tegenoven het Van Slootenplein.
Daar kwam in  ongeveer 1980 Van Kouterik met een babyspeciaalzaak, alles voor de kleine Bennekommer of Bennekomster. Een paar jaar heeft er de Basismarkt in gezeten, nu zit er sinds 2005 de Blokker in dit pand. De kozijnen kregen een andere kleur, dat is wel de grootste verandering aan de buitenkant in de afgelopen 30 jaren.

Foto boven circa 1990

Op de hoek van de Edeseweg met de Veenderweg zat Woningbureau Van de Brink, later kwam hier Van Silfhout meubelinrichting, die werd weer overgenomen door H.J. Uenk. Het pand is in 2002 gesloopt. Hier is nu het Kruidvat met erboven appartementen.

Links is het postkantoor, dat zult u wel herkend hebben. De rails liggen er nog, toen reed er dagelijks meermaals een trammetje van Ede naar Wageningen dwars door ons dorpje. Het pand uiterst rechts op de oude foto staat er niet meer. Iets verder achter de bomen was huize Casa-Cara, nu staat daar de muziektent.

Foto boven circa 1935

Op het hoekje van het huidige Van Slootenplein met de Dorpsstraat was de winkel van schoenmaker De Koning. In dit pand kunnen we nu de schoenenwinkel van Van Wonderen vinden. Het pand is diverse malen verbouwd, maar de karakteristieke winkeldeur schuin op de hoek is altijd zo gebleven.

Even een rondje: Links achter de heg stond villa Casa-Cara, dan achteraan kun je de gymnastiekzaal van de Berchymschool zien staan, dan de winkels van Bram de Groot en Keus met ervoor het laantje van Keus. In het schuurtje links van de winkel werden schoenen gemaakt en gerepareerd.

Foto boven circa 1955

3 november 2023 – 78 – Van Slootenplein: Keus

Rechts naast Bram de Groot (zie ook Bennekomwasenis 77) was de winkel van vishandel Keus. De enige visboer van ons dorp. Dat is nu niet anders, maar op de markt en op het van Slootenplein kunnen we nu ook af en toe een visje halen. Er was een paadje achter het pand langs, een soort van olifantenpaadje, dat op de Kerkhoflaan uit kwam. Een echte naam het pad niet, maar als men het had over het laantje van Keus dan wist je wel wat er bedoeld werd. Ook dit pand is helemaal afgebroken en er is niets meer van vroeger terug te vinden.
Op de oude foto kun je achteraan de gymnastiekzaal van de Berchymschool zien staan, daarvoor de winkel van Bram de Groot, dan Keus de visboer en vooraan het laantje van Keus. Links achter de heg stond de villa Casa-Cara.

Foto boven circa 1960

Het verlengde van de Veenderweg in noordelijke richting heet nu officieel het Van Slootenplein. Op de hoek ervan met de Kerkhoflaan zat vroeger de bakkerij van Bram de Groot. Nu kun je er Barneveld Schuurman Makelaars vinden. Ook is er nog de enige flappentap van ons dorp die buiten is te vinden. Veel van vroeger is er niet meer. Rechts kun je nog net een klein stukje dak van het pand van Mans, nu bloembinderij Lindhout zien. Ik denk dat de boom rechts op beide foto’s dezelfde boom is.

Foto boven circa 1965

27 oktober 2023 – Van Slootenplein

Het Van Slootenplein is een driehoekig terrein met drie wegen er omheen. Het is een beetje vreemd wegenpatroon, dat er al eeuwen zo ligt. Midden in het driehoekje, op de plaats van het huidige Van Slootenplein, stond vroeger de villa Casa-Cara van familie van de Brink. De statige villa is gesloopt, maar de letters die op het huis zaten zijn gespaard gebleven, die zitten nu op het pand aan de Edeseweg 22.

Rondom het huidige Van Slootenplein is nogal wat middenstand aanwezig. In de komende “Bennekomwasenissen” zal ik met u een rondje maken langs het plein.

Wist u dat het Van Slootenplein vernoemd is naar Hendrik van Slooten en zijn zoon Adriaan van Slooten? Beide heren hebben veel betekend voor de ontwikkeling van Bennekom.

Foto boven circa 1960

23 oktober 2023 – 75 – Kruideniers in Bennekom: Ten Veen

Van alle kruideniers die we hadden in Bennekom is er eigenlijk maar een overgebleven: Ten Veen aan de Dijkgraaf. Niet echt een kruidenier, maar voornamelijk een bakker. Naast brood en banket zijn er ook de meest belangrijke levensmiddelen te koop. De winkel staat centraal in De Kraats, en fungeert dan ook als een buurtsuper. Eigenlijk is het dus ook een kruidenierswinkel.

Aan het pand is vaak het een en ander verbouwd, voornamelijk aan de achterkant, de bakkerij. Aan de voorkant was vroeger rechts de woonkamer van de familie, die is een paar jaar geleden bij de winkel getrokken. Nog een leuk detail, de Kraatsweg, schuin links was toen nog een zandweg, de boerderij die er staat is inmiddels afgebroken. Ook bij deze bakker verdween de schoorsteen van het dak.

Foto boven: Familiearchief J. ten Veen ca 1950

Midden in het dorp, op de Dorpsstraat (nu nummer 29) was de kruidenierswinkel van R. Schothorst, die er naast levensmiddelen ook koloniale waren verkocht. Van Schothorst ging de winkel in 1961 over naar de kruidenierswinkel van Lintel Hekkert en van Barneveld met de naam “Het Centrum”. Later sloten zij zich aan bij de VIVO, een landelijk opererende levensmiddelenwinkelketen. Vervolgens nam Eijgenraam het pand over en ging er drogisterijartikelen verkopen. In 1992 ging het hele pand tegen de vlakte en kwam er nieuwbouw. Vervolgens ging de winkel over naar DA, een landelijke drogisterijketen, die hier in Bennekom geleid werd door de familie Snijders. Van Snijders ging het over naar Jonker, die er nu nog de uitbater van is. Veel veranderingen in bedrijfsvoering en in aangezicht. Niets, maar ook niets op de oude foto is nu nog te zien.

Foto boven circa 1935

In de Schoolstraat was de winkel van C. Jamin, die hier meestal Sjamin genoemd werd.

Jamin is een landelijke keten met winkels in meerdere plaatsen en bestaat nog steeds. In Bennekom is de winkel al jaren geschiedenis. Het statige pand dateert van 1927 en is al jaren een woonhuis. Veel meer over de historie van het pand heb ik niet kunnen vinden. Helaas is het grootste deel van het pand aan het zicht onttrokken door het uitbundige groen er omheen.

Foto boven circa 1937

Op de Edeseweg, op de hoek met de Molenstraat begon mevrouw Heitink rond 1900 een  kruidenierswinkel. Haar zoon nam later de winkel van haar over.
Op de ruit boven de winkeldeur valt te lezen dat Heitink meer verkocht dan alleen kruidenierswaren, ook tabak, sigaren en sigaretten waren er te koop. Aan het einde van de 60-er jaren van de vorige eeuw kwam ook voor deze kruidenier de concurrentie van de grootwinkelbedrijven met supermarketen. In 1973 was de heer Heitink al meer dan 50 jaar kruidenier, met de opkomende concurrentie van de grootwinkelbedrijven werd besloten de winkel te sluiten. Het pand werd afgebroken en zo kwam er voor de gemeente grond vrij om het krappe kruispunt van de Molenstraat met de Edeseweg te verbreden.

Wat nu nog herkenbaar is, is het pand links van Heitink, daar zit nu het cafetaria De Molenhoek, het huis rechts op de achtergrond op de oude foto is het huis Annetta op de Molenstraat.

Binnenkort wordt het kruispunt aangepast voor de doorfietsroute van Ede naar Wageningen, dan gaan de verkeerslichten weg en komt er een rotonde. Dan is de nieuwe foto al weer oud…..

Foto boven circa 1960

Op Molenstraat 49 kun je nu het 2 Wielercentrum vinden, alles voor de fiets. Dat was vroeger wel anders, hier zat namelijk de kruidenierswinkel van Lieftink. Lieftink ging wel met zijn tijd mee, en verbouwde de zaak tot een supermarkt. In 1981 ging het over naar Oonk, met de naam Oonk Meermarkt. Maar ook die kon uiteindelijk niet opboksen tegen de grote, landelijke supermarkten en sloot in 1990 zijn deuren. Het pand is nog duidelijk herkenbaar. De voorpui is aangepast aan de modernere tijd, maar de raampjes boven zitten er nog net zo, als u goed oplet dan ziet u dat ze niet netjes verdeeld zijn over de breedte. En, zoals op zovele panden, de schoorstenen verdwenen.

Foto boven circa 1960

Dit pand dateert uit 1920 en is te vinden op de Veenderweg, hoek Brinkstraat, en was oorspronkelijk van schoenhersteller Aalbers.

In 1955 begon de familie Heida hier in dit pand een kruidenierswinkel. Heida was aangesloten bij Centra, een van de vele inkoopverenigingen die nu niet meer bestaan. De kruidenierswinkel sloot in 1975 de deuren. Na die tijd hebben er nog een paar kappers, die zich toen al hairstudio’s noemden, ingezeten, was het onderdeel van Leeflang en was er een evangelische boekwinkel gevestigd. Nu is er het restaurantgedeelte van Restaurant 22 (voormalig Eetwinkel). Binnenkomen doe je niet meer via de Veenderweg, maar aan de Brinkstraat. Leuk dat de details in het metselwerk en stucwerk al die jaren bewaard gebleven zijn. Ook hier verdween in de loop der tijd de schoorsteen van het dak.

Foto boven circa 1965

Lang niet alles veranderde in ons dorpje, ook bleven panden jarenlang hetzelfde. Zo ook met dit pand op de Heerdlaan, hoek Algemeer. Hier begon C.C. Berger in 1955 een kruidenierswinkel. De winkel sloot in 1980 haar deuren, de concurrentie van de grootwinkelbedrijven was te groot geworden.

Nu zit er in dit pand een Fysiotherapeutisch Centrum. Kijk maar eens goed naar beide foto’s, in de afgelopen 68 jaren is er aan de buitenkant van het pand nauwelijks iets veranderd. Als je rond het pand loopt dan kun je nog wel in de muren veel gaten zien zitten waaraan de reclameborden en de automaten vast zaten.

Foto boven circa 1975

In een paar Bennekomwasenis terug heb ik u al een paar bakkers laten zien. De meeste bakkers hadden naast hun broodbakkerij ook een winkel met niet alleen hun brood en banketwaren, maar ook kruidenierswaren in hun assortiment. Mies van ‘t Land had zijn winkel in de punt van de Veenderweg en de Molenstraat.  Ik heb helaas geen jaartallen meer kunnen achterhalen, maar het moet iets van ongeveer 1974 geweest zijn toen van ’t Land de bakkerij en de winkel sloot. Hierna  kwam in dit pand Rijken met een elektrotechnisch bureau te zitten. Rond 2000 werd het allemaal gesloopt. De wegen hadden al een andere naam gekregen, de bovenste foto is gemaakt vanaf de Veenderweg, de onderste foto is van ongeveer dezelfde locatie, maar heet nu Molenstraat.

Foto boven circa 1974

We hadden in Bennekom nogal wat kruideniers, bijna allemaal zijn ze in de loop der jaren verdwenen. In de komende Bennekomwasenis zal ik u er een paar laten zien.

In de Brinkstraat nr. 40 begon in dit pand in 1922 de heer Gerrit Jan Aartsen een kruidenierswinkel.

De zaak werd in 1956 door zijn zoon Marius overgenomen. De kruidenierszaak bleef hier tot 1980. Aartsen kon niet meer op tegen de concurrentie van de grootwinkelbedrijven, die ook in Bennekom hun intrede deden. De meeste collega’s van Marius ondergingen hetzelfde lot. Marius heeft een alleraardigst boekje geschreven over het leven van hem en zijn ouders als zelfstandige kruidenier: “De Kruidenier van 1922 tot 1980”.

Foto boven circa 1922

Aan het einde van de Berkenlaan, de Esdoornlaan en de Meidoornlaan stonden zogenaamde Oostenrijkse woningen. Deze woningen zijn hier rond 1956 gebouwd in een periode dat er een groot woningtekort in Nederland was. Het waren zogenaamde prefab-woningen, grote delen van de woningen waren in fabrieken al gemaakt om zo in bouwkosten, maar vooral bouwtijd te besparen. Er was in de huizen veel asbest verwerkt, iets waar men toen de gevaren nog niet van kende. De woningen zijn in 1996 allemaal gesloopt en er kwam een groot verschil aan wooneenheden voor terug. De foto is genomen vanaf de Meidoornlaan, richting Vossenweg.

Foto boven circa 1993

De bovenste foto is van iets voor 1960. Het Streekziekenhuis was toen net gereed en ook de snelweg, de A12, was toen nog maar een paar jaar in gebruik. Het ziekenhuis is gesloopt in ongeveer 2000 en in 2015 kwamen er rijstroken bij op de snelweg. De Boerhavelaan was er nog niet. Bij het huisje rechtsonder stond toen nog de gashouder, reserve om de druk op het gasnet in Bennekom constant te houden. De gashouder is in 1996 gesloopt. Het witte huisje staat er nog, maar nu aan de Boerhavelaan.

Foto boven circa 1960

Op de foto staat rechts het pand van Piet Rijken, die had er een elektro zaak in. Toen het pand afgebroken moest worden verhuisde de familie Rijken naar de voormalige winkel van Mies van ’t Land, in de punt van de Veenderweg en de Molenstraat. Op deze plek kwam het nieuwe postkantoor, dat inmiddels ook alweer afgebroken is. Nu staan er appartementen en zit onderin een tandarts en een fitnessalon. Op de oude foto zie je erachter nog net de karakteristieke ronde voorkant van Geels, maar toen nog wel zonder verdieping. Geels is nog steeds, maar het grote gebouw erachter was de gymzaal die aan de Berchymschool vast zat, die staat er niet meer, daar is nu de brandweerkazerne.

Foto boven circa 1967

12 september 2023 – 63 – Molenstraat 3

Waarom ik u deze foto laat zien is omdat je hier goed kunt zien hoe een boom groot kan worden.

De boom staat rechts van huize “Annetta” voor aan de Molenstraat. De oude foto dateert van ca. 1920 en daar zijn twee piepkleine boompjes te zien. Nu zijn we ruim honderd jaar verder en zie wat voor een knaap de ene boom is geworden. Ik heb de boom onlangs opgemeten en de omtrek is op een haartje na vier meter!

Er is wel meer te zien op de foto, de schuur links van Annetta is de achterkant van de kruindenierswinkel van Heitink. Die is ca. 1974 gesloopt om het kruispunt met de Edeseweg te verbreden. Het schuine dak ernaast is van het pand waar nu cafetaria “De Molenhoek” in zit.

Foto boven circa 1920

Tot 1962 hadden we een zuivelfabriek met de naam “De Hoop” in ons dorp. Iedereen noemde het hier de melkfabriek, maar de meesten van ons zullen wel weten dat melk niet uit een fabriek komt. De fabriek stond, als je vanuit De Kraats kwam, voor in het dorp op de Veenderweg (nu  Molenstraat). Na 1962 werd het pand gebruikt door Kok-Ede, met een groentedistributie (Univers) en opslag en fabricage van papproducten.

In 1985 ging het allemaal tegen de vlakte en kwamen er woningen. Alleen de  directeurswoning links van de fabriek bleef gespaard. Op de oude foto zie je nog net de achterkant van de woning, op de nieuwe foto zie je alleen de voorkant.

Foto boven circa 1935

Dit heet nu helemaal de Molenstraat, maar toen de bovenste foto werd geschoten stond de fotograaf op de Veenderweg. In de punt van de Molenstraat en de Veenderweg stond de winkel van Mies van ’t Land. Achter de winkel was de bakkerij van Mies. Het was dus een bakkerij en kruidenierswinkel. Daar hadden we er vroeger meer van in ons dorp. De winkel en bakkerij zijn gesloopt, maar de huizen die er achter stonden staan er nog steeds. Het eerste huis erachter staat nu op de hoek met het Hackfortsgoed. Helemaal achteraan is nog de winkel van Lieftink te zien, daar zit nu fietsenmaker, sorry 2wielercentrum in.  Links is wel alles gesloopt voor nieuwbouw.

Foto boven circa 1974

1 september 2023 – 60 – De Branderij

Aan de Kerstraat zat in vroeger tijden een koffiebranderij. Deze was van de bekende Bennekomse familie Van Silfhout. Op de Kerkstraat waren de branderijen, de magazijnen en de expeditie. Aan de Dorpsstraat (nu nr. 48) zat de winkel. Tot voor kort stond hier de naam “De Branderij” op de gevel aan de Dorpsstraat, nu weet u waarom. Helaas is de naam van de gevel, misschien komt hij nog een keer terug.

Ongeveer op de plek van de koffiebranderij aan de Kerkstraat staat nu het pand “De Silverborch”, met winkels en erboven appartementen.

Foto boven: jaartal onbekend

Zie ook de vorige Bennekomwasenis.

Niet echt een Bennekomwasenis maar een Bennekomisnogsteeds.

We hadden vroeger in Bennekom een Breukelderweg, dat was toen denk ik de langste weg van Bennekom. Na de aanleg van de nieuwe Edeseweg, rond 1850, werd de weg in twee stukken gedeeld, en sloten de afzonderlijke delen van de weg niet meer aan. We kregen een oostelijk en een westelijk gedeelte en elk gedeelte kreeg zijn eigen naam.

Niet alleen de naam, maar ook de schrijfwijze verschilt. Zo is het officieel de Oost-Breukelderweg en de West Breukelderweg. De ene met, de ander zonder koppelstreepje. Alleen heeft men in Bennekom dit voor de Oost-Breukelderweg niet consequent uitgevoerd. Op de straatnaamborden komt zowel Oost-Breukelderweg als Oost Breukelderweg voor. Het hoe en waarom is mij niet duidelijk.

Er verandert van alles in en om ons dorp. Een van de veranderingen die onlangs plaatsgevonden heeft is de naamsverandering van de Viermorgenweg, of zoals het tegenwoordig is, de Vier-Morgenweg.

Wanneer dit aangepast is, en waarom is me onduidelijk. Wel is het zo dat het onlangs uitgevoerd is, en men bij de vervanging maar twee van de drie straatnaamborden vervangen heeft. U kunt de beide straatnaamborden nu nog steeds zo aantreffen.

Het lijkt me ook allemaal taalkundig niet helemaal in de haak. Een morgen is een oppervlaktemaat, en dat schrijft je met een kleine letter en het koppelstreepje hoort er volgens mij ook niet tussen.

Ik vraag me af of de bewoners gecompenseerd worden in het rondsturen van adreswijzigingen.

Rond 1952 kwam de eerste spaarbank in Bennekom. Een statig pand werd gebouwd op de hoek van de Acacialaan en de Edeseweg. Met fraaie letters stond de tekst “BOERENLEENBANK” op de gevel.

De Boerenleenbank ging samenwerken met de Raiffeisenbank en verhuisde naar de plek van de voormalige pastorie naast de oude kerk. In dit pand kwam de CBTB, Christelijke Boeren en Tuinders Bond. De CBTB ging over in Alfa accountants. Alfa is afgelopen December verhuisd naar Ede, sindsdien staat het pand leeg. In de afgelopen 70 jaar is er aan de buitenkant weinig veranderd. De buitenkant werd wit geschilderd, in de zolder kwamen dakramen, de schoorsteen midden op het dak verdween.

Foto boven gemaakt circa 1962

Plaatjes van de Dorpsstraat doen het altijd goed. Er veranderde veel, maar ook veel bleef hetzelfde. Dorpszicht, de Bruna en het pand van Geniet en Trendiez zijn hier beeldbepalend en geven een mooie sfeer aan dit stukje Dorpsstraat. Er zijn nogal wat bomen bijgekomen zodat er voor de nieuwe foto nogal wat aan het zicht onttrokken is. De foto is van voor 1927, de Gereformeerde kerk staat er nog niet.

Foto boven gemaakt voor 1927

Het  Postkantoor in de Dorpsstraat, waar nu een horeca met de naam “Het Oude Postkantoor” in zit, heeft als postkantoor dienst gedaan tot 1978. Het was te klein geworden en voldeed niet meer aan de eisen van die tijd. Er kwam een nieuw postkantoor op de hoek Algemeer met de Kerkhoflaan.

Ook het nieuwe postkantoor is al weer verleden tijd. Het werd afgebroken in 2005. Voor postzaken kunnen we nu naar de Bruna en voor de postbestellers, de moderne naam voor postbodes, is er een ruimte op het industrieterreintje aan de Kaardebol.

Foto boven circa 2005

Zie ook de omschrijving bij de vorige Bennekomwasenis.

Naast de Boerenbond op de Acacialaan was de losplaats. Een rangeerterrein met rails en wissels. Op de losplaats stonden de treinwagons die (voornamelijk) gelost moesten worden. Er was ook een aftakking naar de Landbouwbelang, of in de volksmond de Boerenbond genaamd. De rails van die aftakking liggen net rechts binnen het hek op het terrein van de Boerenbond.

Op de bovenste foto zien we een diesellocomotief van de NS uit de 2400 serie. Die loc werd de laatste jaren van het treinverkeer door Bennekom meestal gebruikt om de wagons te verplaatsen. In 1970 werden de rails allemaal weggehaald en kwam hier een speelveld voor de jeugd. In 1973 kwam hier het voor het eerst het Kinderdorp. Rond 1979 kwamen hier 2 straten met woningen.

De foto’s zijn genomen op de splitsing van de Acacialaan en de Schoolstraat, kijkrichting noord, naar de Heidelaan.

Foto boven circa 1965

De Landbouwbelang was een coöperatieve vereniging die voor de boeren grootschalig producten inkocht en verwerkte. Voornamelijk veevoeders maar ook bijbehorende producten als zaai- en pootmateriaal. Aanvankelijk in 1920 gebouwd op een lap grond ver buiten de bebouwde kom. Maar zoals op veel plaatsen gebeurde, de dorpskern breidde uit en de Boerenbond, zoals de Landbouwbelang hier genoemd werd, kwam midden in een woonwijk te liggen. Veel verkeer, stof en stank zorgde voor problemen. Ruimte voor uitbreiding was er wel, maar dat zou de overlast in de buurt alleen maar vergroten. In 1979 werd het bedrijf verplaatst naar Wageningen en werd het hele complex gesloopt, waarna de ruimte beschikbaar kwam voor woningbouw.

Aan de westkant (rechts op de foto’s) is nog een braakliggend stukje terrein. Daar was de losplaats, een spoorwegemplacement met rails en wissels. Daar werden de spoorwegwagons geladen en gelost. In 1973 werd op die plek het 1^e Kinderdorp gehouden.
Op de oude foto is ook nog het waaggebouwtje te zien en rechtsboven kan je nog net het gebouw van de Boerenleenbank zien.

Foto boven circa 1977

De winkeltjes aan de Eikenlaan, zo staat het hier bekend bij vele Bennekommers. Er zijn hier drie winkels die rond 1958 gebouwd zijn. Oorspronkelijk waren de drie winkels (van links naar rechts) een tabaksspeciaalzaak ’t Vosje van Wijgman, de textielwinkel van Van de Heuvel, en een VIVO kruidenierszaak van Van Hal.
Veel veranderde er niet in de jaren erna, de bomen groeiden fors en op de plek van het perkje kwam een klein speeltuintje. We kijken tegenwoordig vrijwel allemaal TV via een internetachtige verbinding, dus de antennes zijn van de daken verdwenen.

Foto boven circa 1965

Op de hoek van de Achterstraat en de Veenderweg had Derk Haalboom zijn fietsenzaak.

Een winkel met fonkelnieuwe fietsen en bromfietsen en een werkplaats voor reparatie aan deze tweewielers. Ook verkocht men er (tweetakt)benzine voor de bromfietsen. Toen het ongeveer halverwege de 70er jaren van de vorige eeuw hier woonhuizen moesten komen moest de winkel tegen de vlakte. Derk zette zijn zaak voort aan de Edeseweg, de Veenderweg kreeg de naam de Molenstraat, en het stukje weg dat je links nog ziet was toen de Achterstraat, maar heet nu Van Brienenstraat.

Foto boven circa 1960

Als je op de hoek van de Veenderweg (nu Molenstraat) en de Soetendaalseweg, op de plek van de vorige Bennekomwasenis was, en je een halve slag omdraaide dan keek je tegen deze boerderij aan. Het was de boerderij van de gebroeders Det en Peep Achterstraat. Een echt Gelderse boerderij met kippenschuren, varkensschuur en hooiberg. Zo ongeveer halverwege de 70er jaren van de vorige eeuw moest het boerderijtje tegen de vlakte en kwamen er woonhuizen. De Veenderweg kreeg hier de naam Molenstraat, en waar het boerderijtje ooit stond is nu ongeveer de Torckstraat.

Foto boven circa 1960

De Soetendaalseweg is vroeger geen erg belangrijke weg geweest, dat is wel te zien aan de foto uit ca. 1960. Toen was dit gedeelte van de Soetendaalseweg nog niet geasfalteerd, een zandweg dus. Tot groot verdriet van de bewoners, die in natte tijden met modder en in droge tijden met stofoverlast te maken hadden. Dit stuk van de Soetendaalseweg, tot aan de huidige Halderweg is in 1963 geasfalteerd en gelijk met deze werkzaamheden werd er ook riolering aangelegd. Dat had men in dit deel van de straat ook niet.
De elektriciteitsvoorziening was hier ook nog bovengronds, te zien aan de masten langs de weg. Men had al wel straatverlichting, maar een trottoir ontbrak ook.
Kommer en kwel voor deze straat.

Foto boven circa 1960

Dit deel van de  wijk is ongeveer 1961 gebouwd, voor die tijd stond er hier en daar een boerderijtje en was er bouwland. Er kwamen huizen en de Ichthuskerk werd er gebouwd. Op dit hoekje kwam een klein perkje, daar is nu een peuterspeelplaatsje. Er werden toen ook een paar bomen geplant. Goed te zien is hoe een boom in 60 jaar kan groeien.

Foto boven circa 1965

(zie ook de vorige twee Bennekomwasenis)

Op de hoek van de Krulweg en de Bakkerstraat had bakker Bothof zijn bakkerij. Ongeveer in 1977 kwam hier accountantskantoor Zeegers (later Zeegers-Versteeg) in. In 1999 werd het pand afgebroken en kwamen er appartementen.
Op de foto’s is op de achtergrond nog net de bakkerij van Van Dusschoten (uit de vorige Bennekomwasenis) te herkennen.

De weg links is de Krulweg, recht vooruit de Bakkerstraat.

Foto boven circa 1950

9 juni 2023 –46 – Bakkerstraat deel 2

(zie ook de vorige Bennekomwasenis)

Aan de Bakkerstraat, op de hoek met de Brinkstraat, had bakker Van Dusschoten zijn bakkerij. Deze bakkerij ging, zoals dat zo vaak ging, over van vader op zoon. Het oude pand is ongeveer 1932 gesloopt en op dezelfde locatie kwam het huidige pand. Daardoor is er niets meer van vroeger te herkennen op de foto. In het nieuwe pand was tot ongeveer 1962 een bakkerij gevestigd van de Van Dusschotens.

Ter oriëntatie: de weg schuin links is de Brinkstraat, de weg schuin rechts de Bakkerstraat. En net zo als de bakker uit de vorige Bennkomwasenis staat dit pand officieel niet op de Bakkerstraat maar op de Brinkstraat.

Foto boven circa 1913

6 juni 2023 –45 – Bakkerstraat deel 1

De Bakkerstraat heet niet voor niets Bakkerstraat, in vroeger tijden waren er maar liefst drie bakkers die brood bakten en aan deze straat woonden.

In dit pand op de hoek van de Edeseweg en de Bakkerstraat was de winkel van bakker Aalbers. Wanneer bakker Aalbers er brood bakte heb ik niet kunnen achterhalen, maar dit pand is in 1920 gebouwd. Je kunt wel aannemen dat Aalbers er toen begonnen is. Nu zit hier de Bistro Le Steak in. In essentie is er niet veel aan het pand veranderd, vergelijk de plaatjes maar eens. Vrijwel alle tierlantijntjes aan het pand zitten er nog steeds op.

Eigenlijk staat dit pand aan de Edeseweg, maar een bakker aan de Bakkerstraat klinkt toch veel beter?

Foto boven circa 1925

De Boerderij De Swaen staat aan de Dijkgraaf, tegenover de warme bakker. Volgens de muurankers is deze boerderij uit 1617 en is daarmee als bouwwerk een van de oudste boerderijen van ons dorp. Er wordt geen agrarische functie meer uitgeoefend, dat kan niet meer in zo’n oud gebouw.

Er is een leilinde doodgegaan, daar is een nieuwe voor gekomen, maar die moet nog heel wat jaartjes mee gaan voordat hij net zo groot is als de andere. Ook de hooiberg, die vroeger bij vrijwel elk boerderij stond is weggehaald omdat deze geen functie meer had.

Foto boven circa 1905

Een stukje Heerdlaan, kijkend in noordelijke richting. Op het kruispunt is links en rechts de Algemeer, links is nog net een stukje van de Ontmoetingskerk te zien.
In al die jaren weinig veranderd, alleen het huis middenvoor kreeg een dakkapel en de boom werd groter en dikker.

Foto boven circa 1965

Mooi is dit stukje van de Algemeer, er veranderde maar weinig in de afgelopen zeventig jaar. Vergelijk de foto’s maar eens. Het ziet er allemaal nog hetzelfde uit, alleen waren er in de jaren 50 van de vorige eeuw nog weinig auto’s in Bennekom te vinden. De bomen die er stonden zijn nog niet zo erg lang geleden gerooid en de elektriciteitsvoorziening was toen nog bovengronds gezien de elektriciteitspalen langs de weg. Van straatverlichting had men toen in de Algemeer nog geen weet.

Foto boven circa 1950

De fotograaf staat voor deze foto’s op de Bornweg en kijkt zo de Algemeer in, met links en rechts de Selterskampweg. Deze wegen waren een goede honderd jaar geleden nog allen onverhard! Op de oude foto kun je nog net het daggelderswoninkje zien, dat nu nog steeds rechts op de Algemeer staat. Rechts voor is er een huis bij gekomen en wat links op de Algemeer staat is afgebroken.
Op de oude foto kun je ook nog net de toren van de oude kerk zien, die kun je op de nieuwe foto net niet meer zien, maar als je op de plaats van de fotograaf gaat staan als er geen blad aan de bomen zou zitten, dan zou je met wat moeite nog de kerktoren kunnen zien.

Foto boven circa 1930

Deze dikke boom, een linde, staat op de Driestweg 7, bij boerderij “De Dikke Boom”, zie hiervoor ook de vorige Bennekomwasenis.

Wanneer deze boom geplant is weet niemand, maar de Van Steenbergens wonen hier al zo’n vijf eeuwen. Misschien hebben zij, toen ze hier de boerderij kochten, de boom gepoot. Zo kan deze boom de oudste boom van Bennekom zijn. De linker foto is al meer dan een eeuw geleden genomen en daar is de boom al een flinke knaap. Vergelijk de afmetingen maar eens met de mensen die er bij staan! De boerderij heeft het een en ander meegemaakt, maar de boom is ook niet ongeschonden uit de strijd gekomen. De boom is enkele malen door de bliksem getroffen en heeft een keer in brand gestaan. Het leek erop dat deze brand de boom fataal zou worden, er zat weinig leven meer in.  Door de brand is de onderstam in twee delen gesplitst, waarvan het ene deel dood gegaan is, en het andere deel wonderbaarlijk weer uitgelopen is. Of de boom het nog vijf eeuwen uit zal houden, ik kan het u niet vertellen.

Foto boven circa 1900

16 mei 2023 –39 – Driestweg 7

Deze boerderij is het pand met de meeste namen, namelijk Groot of Hoog Steenbergen, Steenbergens Bouwhof, Wulvengoed en de Dikke Boom. De “De Dikke Boom” is van deze namen wel de bekendste. De naam komt door de dikke linde die er op het erf staat. De boerderij is in de nadagen van de 2e wereldoorlog door de Duitse bezetter platgeschoten om zo schootsveld te krijgen. Na de oorlog is de boerderij in ongeveer dezelfde stijl weer opgebouwd. De boerderij heeft eeuwen aan de Langesteeg gestaan, maar toen dit deel van deze weg in 1989 de naam Driestweg kreeg, moesten de bewoners verhuiskaarten schrijven zonder in te hoeven pakken. Het pand bleef wel hetzelfde huisnummer houden. 

Foto boven circa 1910

Hier op de oude foto is het kruispunt van de Langesteeg met de Nieuwe Wageningseweg.

Ook hier veranderde van alles. De Nieuwe Wageningseweg werd in 1988 de Dr. W. Dreeslaan. Om het toenemende autoverkeer te ontlasten werd de Dr. W. Dreeslaan in 1989 van 2 rijstroken verbreed naar 2 x 2 rijstroken. Gelijk met deze aanpassing moest het aantal oversteekplaatsen verminderen, daarom werd dit kruispunt gesloten. De Langesteeg bestond door de afsluiting van dit kruispunt uit twee losse stukken. Het oostelijke stuk kreeg toen een andere naam, de Driestweg.

De schuur aan de overkant van de Dreeslaan is afgebroken, daar staan nu de bedrijfsgebouwen van Busser. De Boerderij rechts staat er nog, maar is door de toenemende bomengroei bijna aan het zicht onttrokken.

Foto boven circa 1982

9 mei 2023 –37 – De Maat

Door de veranderingen in Bennekom is hier in deze situatie niets meer hetzelfde gebleven.
Als je, toen de bovenste foto werd genomen, vanuit het dorp naar De Kraats ging, en je nam de Veenderweg, dan ging  die weg bij de Halderbrinkweg over in de Langesteeg. Net op deze hoek stond een boerderij van Van Steenbergen, maar iets verder stond rechts nog één boerderij, de boerderij “De Maat” van de familie Van Beek. Daarna was er tot aan de Nieuwe Wageningseweg alleen maar weiland.

Neem je heden ten dage dezelfde route, dan ga je over de Molenstraat. Zo’n 150 meter na de Halderbrinkweg, die geen weg maar fietspad is, buigt de weg naar rechts en ben je net voor de bocht bij dit huis, “De Maten”, die vernoemd is naar de voormalige boerderij die op ongeveer deze plaats stond, voorbij gekomen. Om de oude route te vervolgen moet je nu de Driestweg nemen en kom je verderop bij de Dr. W. Dreeslaan.

Rechts is geen weiland meer te zien, het staat allemaal vol met huizen en kleine industrie.

Resume: een stuk Veenderweg werd Molenstraat, een stuk van de Langesteeg werd Driestweg, de Halderbrinkweg werd fietspad, de boerderij “De Maat” werd woonhuis “De Maten”, de Nieuwe Wageningseweg werd Dr. W. Dreeslaan en op de weilanden kwam woningbouw en klein industrie.

Foto boven circa 1950

Deze boerderij dateert van 1897 en is een afsplitsing van de oude boerderij Schoonhoven, die achter deze boerderij staat. Die afsplitsing vond plaats rond 1857. De toen gebouwde boerderij brandde tot twee maal toe af. De huidige boerderij, die er nu staat, is gebouwd in 1897. In 1925 werd er aan de westzijde (op de foto rechts) een stukje bij de boerderij aangebouwd. De jongste zoon zette de boerderij voort en de ouders gingen in het nieuwe gedeelte wonen. Ook deze boerderij is geen echte boerderij meer, er wordt geen koe meer gemolken.

Foto boven: Familiearchief Van Eck, circa 1914

De brug over de dijkgraafsloot is de belangrijkste brug over water van Bennekom. De oude brug dateert van ca. 1872 en is in de meidagen van 1940 door het Nederlandse leger opgeblazen. Dat is met nog een paar bruggen in de dijkgraafsloot gebeurd, bij De Krommesteeg en bij de Wageningse Plassteeg. Zo probeerde men de Duitse opmars te vertragen. Het was allemaal nutteloos, het Duitse leger maakte helemaal geen gebruik van deze wegen. Na deze meidagen moest het allemaal weer gerepareerd worden. Alleen op deze plek kwam een echte betonbrug, op de andere twee locaties repareerde men dit met een duiker.

Foto boven: Familiearchief Van Eck, circa 1914

Over de beek bij kasteel Hoekelum liggen twee houten bruggetjes. Omdat ze van hout zijn is de levensduur beperkt. Het bruggetje op de bovenste foto zal vast al eerder ook enige keren vervangen zijn. Het bruggetje op de nieuwe foto ziet er dan ook iets anders uit en ligt wat lager in de beekbedding. Of het precies dezelfde locatie is, valt nu niet meer te achterhalen. Ziet u op de oude foto dat de beekbedding droog is? Ruim honderd jaar geleden was de wateraanvoer ook al niet altijd meer gegarandeerd. Nu wordt dat ondervangen door een klein pompje dat op de plek van de spreng een paar meter onder de grond het grondwater naar boven pompt zodat er altijd water door de beek stroomt.

Foto boven circa 1900

Een beetje vreemde situatie, we hebben in Bennekom een pand met adres Hogeweg 8A maar er is geen Hogeweg 8. Het bestond wel, het staat op de bovenste foto. Vanuit de Lindelaan keek je zo tegen dit woonhuis aan. Het is gesloopt om zo de Lindelaan te kunnen verlengen tot aan de Commandeursweg.

Foto boven circa 1960

“Bennekomwasenis”: Mans

Het zal omstreeks 1925 geweest zijn dat bouwvakkers hier volop aan het werk waren om een pand aan de Schoolstraat 20 te bouwen. Het word de kruidenierswinkel van Snetselaar, de voorloper van de huidige Plus supermarkt in ons dorp. In 1967 verhuisde de winkel van Snetselaar naar de hoek Dorpsstraat-Kerkstraat en begon daar met de eerste supermarkt in ons dorp. Thans is dit pand in gebruik door Cor Mans Binnenhuisvormgeving.

Het pand kreeg een luifel, en de ramen aan de staatkant zijn veranderd, maar in essentie is het pand grotendeels gelijk gebleven. Kijk ook eens naar de bouwvakkers, staan ze er niet allemaal keurig netjes gekleed op? Aan de hoop stenen te zien komen er veel stenen uit een vorig pand, hergebruik was toen ook gebruikelijk. Let vooral ook eens op de steigers, erg veilig was het allemaal niet.

Foto boven circa 1925

“Bennekomwasenis”: Kraatsschool

Eigenlijk is het “De School met de Bijbel”, maar vrijwel iedereen heeft het over ”De Kraatsschool” omdat de school in het buurtschap De Kraats staat. Het is een Protestants-Christelijke school, die niet op een specifieke kerk gebaseerd is. De school staat hier al meer dan 110 jaar en is daarmee het oudste schoolgebouw van Bennekom. Het huis rechts naast de school was de woning van de bovenmeester, nu behoort het niet meer tot de school.

Foto boven circa 1915

14 april 2023 –30 –

“Bennekomwasenis”: Nassauschool

Omstreeks 1958 kwam de Nassauschool gereed. De school was nodig omdat de Oranjeschool te klein werd om alle leerlingen goed les te kunnen geven. De Oranjeschool is inmiddels afgebroken en de Nassauschool heeft de laatste jaren officieel een andere naam gekregen, eerst kreeg het de naam “De Wingerd” en thans heet het  “De Plataan”. Voor de meeste Bennekommers blijft het echter de Nassauschool.

Wat opvalt als ik de situaties van nu vergelijk met die van toen is dat men vroeger niet bang was dat de leerlingen wegliepen, er kwam een hek om de school!

Foto boven circa 1966

“Bennekomwasenis”: Commanderij

Omstreeks 1922 kwam dit schoolgebouw gereed. Het kreeg de naam “De School met den Bijbel” maar werd in Bennekom de Gereformeerde school genoemd. In 1976 kwam er een nieuwe school voor in de plaats, de Julianaschool, die een paar honderd meter verderop de Commandeursweg staat. De oude school wordt nu onder andere gebruikt door verschillende verenigingen en er worden cursussen aangeboden.

Het gebouw ziet er nog net zo uit als 100 jaar geleden, alleen al het bijzondere op het dak is er afgehaald.

Nog twee weetjes:
Tot 1976 hadden we twee “Scholen met de(n) Bijbel”, nu nog één.
De school stond aanvankelijk aan de Veenderweg, maar staat nu aan de Commandeursweg.

Foto boven circa 1923

“Bennekomwasenis”: Gymzaal bij de Berchymschool

Naast de Berchymschool (zie ook de vorige Bennekomwasenis) was ook een gymzaal. Daar kregen de leerlingen gym of lichamelijke opvoeding. De gymzaal was niet alleen voor de naastgelegen Berchymschool, maar ook voor de kinderen van de 75 meter verder gelegen Oranjeschool. Ik heb zelf op de Oranjeschool les gehad en kan me nog herinneren dat we in een optochtje van de school naar de gymzaal liepen. We zongen dan: “Eén, twee, in de maat, anders wordt de juffrouw kwaad, – maar de juffrouw wordt niet kwaad, want ze is van is van ijzerdraad”. Dat zong je niet te hard, de juf mocht het niet horen! We gingen dan via de deur, die je net rechts van de auto ziet, naar binnen. Daar waren de kleedruimte, in mij herinneringen allemaal niet even fris.

Op de nieuwe foto is geen steen meer te zien van de oude situatie, het is allemaal afgebroken. Op deze plek is nu de brandweerkazerne en het Bergakkerplein.

Foto boven circa 1965

“Bennekomwasenis”: Berchymschool

Dit zal een van de oudste schoolgebouwen van ons dorp geweest zijn, vermoedelijk uit ongeveer 1860. Nadat het gebouw te oud werd, kwam er rond 1910 een nieuwe school, net naast deze school (zie ook de vorige Bennekomwasenis). Tot ongeveer 1920 konden de meeste schoolkinderen van Bennekom zonder aanzien naar deze nieuwe school. Daarna veranderde dat, de Hervormden eisten een eigen school op. De oude school werd wat opgeknapt en hier ging men leerlingen lesgeven die in de Hervormde school zich niet meer thuis voelden. Er is verschillende malen aan het gebouw verbouwd en lokalen toegevoegd. Rond 1950 kreeg de school de naam Berchymschool, maar onder Bennekommers bleef de naam Openbare school gangbaar. Rond 1980 werd het gebouw afgebroken en op de plaats van de school en het schoolplein kwam er een gymzaal, die in 2020 omgebouwd werd tot de huidige brandweerkazerne. De bomen van toen staan er nog steeds, als die eens spreken konden….

Foto boven circa 1970

“Bennekomwasenis”: Hervormde school

Dit is een van de oudste foto’s die onze vereniging heeft van een schoolgebouw in Bennekom.

Oorspronkelijk gebouwd als algemene school, maar rond 1920 vonden de hervormden dat ze een eigen school moeten hebben, zonder andersgezinden. Zij waren veruit in de meerderheid en vonden daarom dat de school voor hen was. Vanaf dat moment wordt dit de Hervormde school. Eind jaren 50 is het leerlingaantal zo groot dat er een 2e hervormde school moest komen in Bennekom. Om naamsverwarring te voorkomen krijgt deze school de naam Oranjeschool. In 1999 is de school afgebroken en kwam er dit gebouw.

Wilt u meer weten over de schoolstrijd in Bennekom? Andere tijden heeft er een in 2002 een T.V. programma van gemaakt, terug te kijken op: https://anderetijden.nl/aflevering/538/Schoolstrijd

Foto boven circa 1921

“Bennekomwasenis”: Boekelo

De trots van onze Historische Vereniging is de oude havezate of boerderij Boekelo. Hier stond de wieg van onze vereniging. De boerderij zou net na de 2e wereldoorlog gesloopt worden, het was oud en vervallen en had nogal wat oorlogsschade opgelopen. Max van Hoffen, een van de grondleggers van onze vereniging, wist nog net op tijd de sloop te voorkomen en wist in zeer korte tijd geld bij elkaar te krijgen waardoor een grondige restauratie mogelijk werd. Dankzij kordaat optreden van Van Hoffen kunnen we nu nog genieten van deze boerderij.

Als je de foto’s goed bekijk dan zie je nogal wat verschillen tussen de twee plaatjes. De ramen en luiken zijn in de nieuwe uitvoering wat ouderwetser. Ook kwam er een andere schoorsteen op. Hoe de voordeur is geworden is niet te zien, die is aan het zicht onttrokken door de waterput.

Foto boven circa 1943

“Bennekomwasenis”: Edeseweg – Vossenweg

Om plaatjes van vroeger te zien hoeven we niet altijd ver terug in de tijd. Hier zien we het kruispunt van de Edeseweg met de Vossenweg, om het verkeer te reguleren stonden daar verkeerslichten.

Het is nog maar net 25 jaar geleden dat de verkeerslichten plaats moesten maken voor een rotonde. Velen van u zullen zich de verkeerslichten nog wel kunnen herinneren en wellicht ook de lange tijd die het duurde voordat de  rotonde helemaal klaar was.

Foto boven circa 1983

“Bennekomwasenis”: Villa Delborgo

Op de Edeseweg stond deze fraaie villa Delborgo, laatstelijk bewoond door de huisarts Ferguson met zijn familie. Aan het einde van de 2^e wereldoorlog vermoedden de geallieerden dat er een Duitse zender in het huis was ondergebracht en werd het huis gebombardeerd. Er bleef niets van het huis over. De Bennekomse bevolking was toen geëvacueerd, zodat er geen Bennekomse slachtoffers waren. Over Duitse slachtoffers en of er echt een zender in het huis was, is mij niets bekend. In 1958 kwamen op de plaats van het huis drie flats. Het was de eerste hoogbouw van ons dorp.

Foto boven circa 1900

“Bennekomwasenis”: West Breukelderweg

De bovenste foto komt uit ongeveer 1960, maar zou zomaar tien jaar eerder of tien jaar later genomen kunnen zijn. Jarenlang is er weinig veranderd op deze plek, totdat net na de eeuwwisseling de wijk De Breukereng gebouwd werd. Gesloopt is er niet veel, maar wel heel veel bijgebouwd.

Het 1^e huis links (het 3^e op de onderste foto) noemden wij het huis met het rode dak, omdat er in dit stuk van de West Breukelderweg alle huizen zwarte dakpannen hadden, behalve deze. Inmiddels zijn de dakpannen van dit huis een keer vervangen, ze zijn niet meer rood.

Op de bovenste foto is ook nog net het Kerkpad te zien, het paadje naar de Van Balverenweg, dat er ook nog steeds is, helaas was dat paadje niet meer op de nieuwe foto te krijgen

Foto boven: Familiealbum Van Holland circa 1960

“Bennekomwasenis”: Halderbrinkweg

Hier in dit boerderijtje woonde de familie Van Holland met hun 17 kinderen tellend gezin. Van Holland was in het dagelijks leven petroleumverkoper, of petrolieboer op z’n Bennekums. Hij ging met paard en wagen de Bennekommers langs die petroleum nodig hadden. De petroleum gebruikte men voor verlichting en, toen er nog geen elektrisch licht was, voor het koken en vooral voor het warm houden van etenswaar. In menig huishouden stond een 1, 2 of 3 pits petroleumstel.

Ook verkocht de heer Van Holland kleine huishoudelijke benodigdheden aan huis. Thuis had hij ook nog een klein boerderijtje met wat koeien. Zo ging dat in die tijd. De boerderij met hooiberg stond met de achterkant naar de weg, het woongedeelte, de voorkant van het boerderijtje, was van de weg af gericht, dat was voor de bedrijfsvoering makkelijker. Er stonden hier aan de Halderbrinkweg nog een paar van deze kleine boerderijtjes. Rond 1977 is het hier vrijwel allemaal gesloopt voor nieuwbouw. Een groot deel van de oude Halderbrinkweg is gespaard gebleven. Leuk weggetje om eens door te fietsen.

Foto boven: Familiealbum Van Holland circa 1970.

“Bennekomwasenis”: Bennekom Dorp

Vanuit de bovenverdieping van Hotel “Neder Veluwe” kon je een mooie overzichtsfoto van ons dorp maken.

Van dat uitzicht zijn dan ook vele ansichtkaarten gemaakt, die dan bij Van Slooten te koop waren. Deze kaarten werden dan door de vakantiegasten over heel Nederland verspreid . Toen deze foto gemaakt werd had het hotel nog een zogenaamde overtuin, een tuin aan de overkant van de weg. Dat kwam meer voor, ook Huize Erica en Selterskamp hadden een overtuin. De rails voor het trammetje liggen er nog en de boerderij van Folmer staat nog prominent in ons dorp. Mooi is ook de moerascipres op de foto. Een bijzondere boom, die vele veranderingen in het centrum van ons dorp meegemaakt heeft.

Foto boven circa 1935

“Bennekomwasenis”: Dorpszicht

Hebben we aan de ene kant van de Dorpsstraat Dorpzicht, aan de andere kant was er Dorpszicht, het scheelt maar één lettertje. Dorpszicht was het woonhuis van de familie Van Daalen. De heer Van Daalen was  een prominent figuur die veel voor de Bennekomse samenleving heeft gedaan. Op de plaats van het woonhuis en imposante tuin is na de 2^e wereldoorlog hier het Bart van Elstplantsoen aangelegd. Aan de weg rechts, die toen nog de Groenesteeg heette, is nu de ijssalon en drukkerij “Modern”.

En het slootje achter de kinderen? Dat was toen de rioolwaterafvoersloot. Je moet er niet meer aan denken wat voor een stank dat, met name in de zomermaanden, geweest moet zijn. Een weetje: Rond 1939 kreeg Bennekom een echte riolering, met  ondergrondse buizen. Het vuile rioolwater ging echter ongezuiverd via sloten naar de Grift. In 1969 kwam er de rioolwaterzuiveringsinstallatie aan de Dreeslaan. Maar het moest tot ongeveer 2002 duren voor dat ook het hele buitengebied van Bennekom aangesloten zou zijn op een rioolstelsel.

Foto boven circa 1930

“Bennekomwasenis”: Dorpzicht

Midden in ons dorp staat al sinds mensenheugenis Dorpzicht. De oudere Bennekommers zullen het nog wel kennen als café. Het etablissement werd door de Bennekommers meestal naar de uitbater genoemd, café of zaal Bothof. Maar wat weinig Bennekommers zich nog kunnen herinneren, het is ook een hotel geweest, maar tot wanneer dat geweest is heb ik niet meer kunnen achterhalen. Na Piet Bothof werd Jan Mak de uitbater en rond 1975 kwam er een Chinees-Indisch restaurant in dat velen van ons kennen als “De Chinees”.

Nu wordt het ingrijpend verbouwd, boven komen appartementen en onder komt een grand-café.

De buitenkant blijft gelukkig zijn oude allure uitstralen.

Foto boven circa 1960
Foto onder 2020

“Bennekomwasenis”: De Biesterbos

De Biesterbos, (soms de Bijsterbos of de Bysterbos genoemd) aan de Selterskampweg is omstreeks begin 20^e eeuw gebouwd als woonhuis. Het is daarna verschillende malen van bestemming veranderd. Het is een pension geweest, vervolgens een hotel, nog even een dependance van de openbare Berchymschool en vanaf 1968 een opvanghuis van Philadelphia. Sinds 2016 is het een appartementencomplex en is er een huisartsenpraktijk.

Zie ook hoe de beplanting in de afgelopen eeuw gewijzigd is, het was toen een kale vlakte met maar een paar bomen. Aan de voorzijde van het gebouw is in de jaren niet zo veel veranderd, de schoorstenen zijn er van afgehaald, er kwamen twee erkertjes op het dak en de naam kwam op de gevel.

Foto boven circa 1927

24 februari 2023 –16 –

“Bennekomwasenis”: Hotel Neder Veluwe

Hotel Neder Veluwe stond prachtig aan het einde van het toenmalige dorp. Als je met de tram ging, dan reed je er een stukje recht op af, om vervolgens een bocht te maken en de Bovenweg in te gaan.

Rechts, waar nu het Bart van Elst Plantsoen is, stond het huis van de familie Van Daalen.

Nadat het hotel al een paar jaar leeg stond is het nog gebruikt om Vietnamese bootvluchtelingen op te vangen. In 1985 is het etablissement gesloopt om plaats te maken voor een appartementencomplex dat de naam van het voormalige hotel kreeg.

Foto boven circa 1910

“Bennekomwasenis”: Selterskamp

Op de Selterskampweg met de hoek van de Prins Hendrikweg stond Hotel Selterskamp. Bij het hotel hoorde ook het er achter gelegen café-restaurant “De Oude Schouw”. Het is allemaal gesloopt en er kwamen woningen. Het nieuwe huis rechts heeft nog wel de toepasselijke naam “De Schouw”.

Foto boven circa 1960

17 februari 2023 –14 –

“Bennekomwasenis”: Hotel Keltenwoud

Het hotel Keltenwoud stond op de plaats waar nu Residence het Keltenwoud is, aan de Dikkenbergweg, met de achteringang aan de Heinrich Witteweg. Het hotel is in 1932 gebouwd en sloot in 2000 de deuren. Het werd met de grond gelijk gemaakt en in 2005 kwamen er negen appartementen voor in de plaats. Het was het laatste echte hotel van Bennekom.

Op de foto is de weg voor van links naar rechts de Dikkenbergweg.

Foto boven circa 1933

14 februari 2023 –13 –

“Bennekomwasenis”: Hotel Groenewoud

Na dat in de nadagen van de 2^e wereldoorlog het hotel Het Groene Woud geheel verwoest was, is vlak achter de plaats waar het oude hotel stond, op de Selterskampweg, een nieuw hotel met restaurant gebouwd. Het kreeg de naam Hotel  Groenewoud. In 1987 werd de hotelfunctie opgeheven en de naam gewijzigd in De Wiltgraef.

Het etablissement is in 2003 afgebroken, er kwamen woonhuizen op deze plek te staan.

Foto boven circa 1960

“Bennekomwasenis”: Hotel Het groene Woud

Hier op de foto kijkt u over de Heelsumseweg recht de Hullenberglaan in.

Met enige moeite zijn de twee zuilen vooraan de Hullenberglaan nog te zien. Waar de zuilen gebleven zijn is me onbekend. Een stuk verderop staan nog wel twee zuilen, maar die zijn nieuw.

Het hekje aan de rechterkant, voor het huis Dorothea, lijkt nog het originele hekje. En dan rechts, daar stond het fraaie hotel Het groene Woud, of Groenewoud, beide namen komen voor. In de nadagen van de 2^e wereldoorlog is het geheel verwoest. Bennekom was toen geheel geëvacueerd, er vielen zodoende geen slachtoffers.  Net achter het hotel is de Selterskampweg, daar is toen een nieuw hotel gebouwd.

Foto boven: 1900

“Bennekomwasenis”: Café De Keijzer, Edeseweg

Het pand stamt uit het begin van de vorige eeuw en heeft ook nog een poosje een hotelfunctie gehad. Toen richtte men zich blijkbaar meer op passanten met paard, gezien de hekken om het paard aan vast te zetten met de bijbehorende voederbakken.

Het huidige pand ziet er toch heel anders uit dan het oude. Ik heb het vermoeden dat het helemaal tegen de vlakte is gegaan. Het pand is veel breder geworden en de dakhelling is anders geworden, iets dat bij een verbouwing niet vaak aangepast wordt.

Tegenwoordig timmert de uitbater van dit etablissement met “Dart café” aan de weg, maar dat is iets van de laatste jaren.

Foto boven: 1910

“Bennekomwasenis”: Bosbeekhoeve

Aan de Bosbeekweg was de Bosbeekhoeve, een pension en theeschenkerij. De Bosbeekhoeve is bij ons bekend uit de 2^e wereldoorlog, er werden hier Joodse onderduikers opgevangen. Het pand is aan het einde van de oorlog verwoest, vermoedelijk door een V1. Bennekom was toen geëvacueerd zodat er geen slachtoffers te betreuren waren. Na de oorlog is het wel weer opgebouwd, maar ook weer afgebroken. Hier kwam het NIVON huis, dat ook een keer afbrandde. Het huidige huis is van 1976, en diverse keren verbouwd en uitgebreid.  Bij het informatiebord vooraan bij de Bosbeekweg liggen stolpersteine als aandenken aan de drie Joodse onderduikers die in dit gebied zijn opgepakt.

Foto boven: 1930

“Bennekomwasenis”: Edeseweg

In de vorige Bennekomwasenis zag u hoe de trein zich moeizaam door ons dorp worstelde.

Hier op deze foto zien we de een na laatste treinrit, georganiseerd door de Wageningse studentenvereniging “Ceres”. Deze rit was ’s morgens op 28 september 1968, de echte officiële laatste rit was op dezelfde dag maar dan in de middag. De foto is genomen vanaf het viaduct van de A12 over de Edeseweg richting Ede. Kijk maar eens goed, de fietspaden langs de Edeseweg liggen op verschillende afstanden van de rijweg, zodat nu nog steeds is goed te zien waar ooit de rails gelegen hebben. Ook gaat de Edeseweg niet in het midden onder de A12 door, ook nog een erfenisje uit het verleden. Binnenkort komt hier de parklaanroute, het is maar afwachten hoe de weg er dan uit komt te zien.

Foto boven: Facebook / Jan Vogels, 1968

27 januari 2023 – 8 –

“Bennekomwasenis”: Bennekom-Trein

Kunt u het zich voorstellen? Een heuse trein reed vrijwel dagelijks door het midden van ons dorp. Een grote diesellocomotief met daarachter een of meerdere goederenwagons ging van station Ede-Wageningen naar Wageningen. Zo maar zonder enige afzetting van de spoorbaan. Ja, wel een hele harde fluittoon als je net snel genoeg geweest was om je auto van de rails te halen. Het begon allemaal in 1882, toen kwam de spoorlijn gereed en was er een spoorverbinding van ons dorp met de rest van Nederland, voornamelijk de randstad. De plaatselijke VVV promootte Bennekom en maakte reclame voor de mooie natuur, maar ook voor de schone lucht! Hierdoor kwamen er maar liefst vijf hotels en een groot aantal pensions in Bennekom. Na de 30er jaren kwam de klad in het personenvervoer door de opkomst van een goede busverbinding. Wat overbleef was een goederentrein, die in Bennekom de Landbouwbelang en in Wageningen de Exportmouterij als grootste klant had. Maar ook het vervoer van goederen van en naar deze locaties liep terug door de opkomst van de vrachtauto. Halverwege de 60-er jaren was het ongeveer gedaan. In 1968 was de officiële laatste treinrit. Hierna werden de rails en bielzen weggehaald en afgevoerd door de trein. In 1970 was het echt helemaal afgelopen, de rails waren weg en er reden helemaal geen treinen meer door ons dorp.

Foto boven: Gemeentearchief Ede / A. Nijhof, circa 1964

“Bennekomwasenis”: Bennekom-Dorp

De bovenste foto is, hoe kan het anders ook, genomen vanuit de toren van de Oude Kerk.
Het geeft een mooie blik over ons dorp. Goed te zien is wat er zoal in de afgelopen 75 veranderd is in ons dorp, maar dat er ook veel hetzelfde is gebleven. Albert Heijn verbouwde het woonhuis en winkel van Schothorst, dat is in dit deel van de Dorpsstraat wel de grootste verandering. Op de achtergrond links ziet u ook nog de schoorsteenpijp van de zuivelfabriek “De Hoop”, die ging in 1967 tegen de vlakte.

Foto circa 1947

“Bennekomwasenis”: Hoekelum-Beek

De foto is genomen in de beek bij Hoekelum, aan de overkant van de Edeseweg. Vaag is in het midden het kasteel nog te zien. Het overtollige water van het water rondom Hoekelum stroomde heel vroeger onder de Edeseweg door en dan door de Bovenbuurt en De Kraats richting De Grift.

Dat de fietsers hier zo in de beek kunnen staan geeft wel aan dat de beek toen ook al lang droog stond. Dit stukje van de  beek is nu nog steeds een beetje zichtbaar, dat kunt u zien op de onderste foto. Dat zal niet lang meer duren, als voor de aanleg van de Parklaanroute de Edeseweg hier verbreed wordt dan zal er het een en ander van de eeuwen oude beek hier verdwijnen.

Foto circa 1910

17 januari 2023 – 5 –

“Bennekomwasenis”: Selterskampweg

Dit deel van de Selterskampweg is in alle jaren weinig veranderd. De twee huizen op de hoek met de Emmalaan staan er nog net zoals toen. Het linker huis heeft de naam “Les Violettes”, de viooltjes in het Nederlands. De Selterskampweg was toen nog een zandweg. Het zou tot ongeveer 1956 duren voor er een fatsoenlijke asfaltweg van werd gemaakt. Het fietspad verdween toen, maar dat zou nu gezien de drukte met het autoverkeer wel weer terug mogen komen.

Foto circa 1915

13 januari 2023 – 4 –

“Bennekomwasenis”: Dorpsstraat-Midden

Links is de winkel van Folmer, voor goud en zilverwerken uurwerken enzovoort kon je volgens het reclamebord aan de gevel bij hem terecht. Naast Folmer was de winkel van Van Slooten en daarnaast de Bothof. Van Slooten kwam met zijn boeken en kantoorartikelen in de winkel van Folmer. Van Slooten werd Van den Bent en nu zit in dit pand de Bruna. Aan de overkant van de weg was toen niet veel te zien, het was de tuin van de villa De Prinsenhof van de dames Prins.

Foto circa 1915

“Bennekomwasenis”: Dorpsstraat-Zuid

Een prentje uit de jaren 30 van de vorige eeuw van de zuidkant van de Dorpsstraat. Foto ongeveer vanaf het huidige Bart van Elstplantsoen. Het Bart van Elst was er nog niet, dat kwam pas net na de 2e wereldoorlog. Het was toen nog de tuin van de familie van Daalen, die er een fraai huis bewoonde.

Het huis links aan de overkant van de weg noemen we nu het Stadighuis. Met het huis rechts ernaast, waar nu de kapsalon in zit, is dit ongeveer het enige op de foto dat zo gebleven is, de rest is er allemaal niet meer.

Foto circa 1930

6 januari 2023 – 2 –

“Bennekomwasenis”: Kerkhoflaan

Vroeger was er een klein stukje ten zuiden van de oude kerk een boerderij. Een heuse boerderij met koeien, kippen, hooibergen en een grote moestuin, ingeklemd tussen de Dorpsstraat en de Kerkhoflaan. Het is nu bijna niet meer voor te stellen, maar eigenlijk nog niet heel erg lang geleden dat het er nog allemaal zo was. Rond 1974 werd de boerderij van de familie Folmer afgebroken, zij gingen naar Drenthe om daar verder te boeren. Op het vrij komende terrein kwam Snetselaar met een geheel nieuwe grote supermarkt, toen een unicum in ons dorp. Nu is er de Plus van Astrid en Edwin Holtrop.

Foto circa 1963

3 januari 2023 – 1 –

“Bennekomwasenis”: De Molenkamp

De Molenkamp is aangelegd ca. 1963. De naam komt van de molen die hier ongeveer aan het einde van de weg gestaan heeft. De molen is er al een eeuw niet meer, maar de boerderij die er bij hoorde met de naam ”Het Molenhuis” is tot ongeveer 1962 bewoond gebleven en is afgebroken om dit wijkje te kunnen maken.
Bij het Molenhuis stonden ook een paar vakantiehuisjes, waarvan twee de naam Wilde Haver en Margaretha hadden.

Foto circa 1963

28 december 2022 – introductie

Vanaf 2 januari 2023 een nieuwe serie van Jan van Eck op Instagram,“Bennekomwasenis”!

Tweemaal in de week, op dinsdag en vrijdag, zal Jan een verhaaltje schrijven bij twee foto’s. Eén uit het verleden en de ander zoals het er nu uit ziet. Op die manier ontdekken we de talloze veranderingen in ons dorp door de jaren heen. Laat je verrassen en volg ons op: Instagram @oudbennekom.

De foto’s komen ook, met enige vertraging, op onze website en op Facebook.

Op de foto: Jan “enige” jaren geleden thuis op de boerderij en Jan kort geleden op de Hullenberg